نحوه شکایت از دستفروش | مراحل قانونی، مراجع و مجازات سد معبر

افزایش تعداد دستفروشان در خیابان‌ها و پیاده‌روهای شهر، به یکی از دغدغه‌های جدی شهروندان و کسبه تبدیل شده است. گاهی حضور آن‌ها باعث سد معبر، مزاحمت یا بی‌نظمی شهری می‌شود و شهروندان نمی‌دانند چطور باید قانونی اعتراض کنند. از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که بسیاری از دستفروشان از سر نیاز و مشکلات معیشتی به این کار روی آورده‌اند. در این مقاله به‌صورت کامل و ساده، مراحل قانونی شکایت از دستفروش، مراجع صالح، مجازات سد معبر و حقوق هر دو طرف را بررسی می‌کنیم. اگر در چنین موقعیتی قرار گرفته‌اید، پیش از هر اقدامی می‌توانید از طریق مشاوره حقوقی آنلاین مشاورتل با وکیل متخصص در حوزه‌ی شهرداری مشورت کنید تا مسیر درست را انتخاب کنید.

فهرست مطالب

• دستفروشی از نظر قانون چه وضعیتی دارد؟
• تعریف قانونی دستفروشی
• استناد قانونی: ماده ۵۵ قانون شهرداری
• نقش شهرداری در ساماندهی
• در چه مواردی می‌توان از دستفروش شکایت کرد؟
• مراحل شکایت از دستفروش
• نمونه‌ی خلاصه شکواییه:
• مجازات قانونی سد معبر و تخلف دستفروشی
• ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی
• حقوق دستفروشان در برابر برخورد قانونی
• نکات مهم قبل از شکایت
• جمع‌بندی

دستفروشی از نظر قانون چه وضعیتی دارد؟

از نگاه قانون، دستفروشی به خودی خود جرم محسوب نمی‌شود، اما اگر موجب «سد معبر عمومی» شود یا به بهداشت و نظم شهری آسیب بزند، تخلف است و قابل پیگیری می‌باشد.

تعریف قانونی دستفروشی

دستفروش به فردی گفته می‌شود که بدون داشتن پروانه کسب از صنف مربوطه، اقدام به فروش کالا یا خدمات در اماکن عمومی (پیاده‌رو، خیابان، میدان و...) می‌کند.

استناد قانونی: ماده ۵۵ قانون شهرداری

در ماده ۵۵ قانون شهرداری آمده است که یکی از وظایف شهرداری‌ها، جلوگیری از سد معبر عمومی است. بر اساس تبصره‌ی یک این ماده:

«اشغال پیاده‌روها و معابر عمومی به هر عنوان که باشد، ممنوع است و شهرداری موظف است از آن جلوگیری کند.»

بنابراین، فعالیت دستفروشان در پیاده‌روها بدون مجوز نوعی تخلف شهری (نه جرم کیفری) به شمار می‌آید.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نقش شهرداری در ساماندهی

شهرداری مسئول ساماندهی دستفروشان است. در بسیاری از شهرها، با تعیین بازارچه‌های موقت یا روزبازارها، به دستفروشان اجازه داده می‌شود تا در مکان‌های مشخص و زمان‌های تعیین‌شده فعالیت کنند. در چنین شرایطی، دستفروشی قانونی و مشروع تلقی می‌شود.

در چه مواردی می‌توان از دستفروش شکایت کرد؟

شهروندان در همه‌ی موارد نمی‌توانند از دستفروش شکایت کنند؛ تنها در صورتی که رفتار یا فعالیت دستفروش موجب نقض حقوق عمومی یا خصوصی شود، امکان طرح شکایت وجود دارد.

۱. سد معبر و انسداد پیاده‌رو یا خیابان

اگر دستفروش با پهن کردن بساط خود مانع عبور عابران یا وسایل نقلیه شود، مرتکب تخلف سد معبر شده است. این تخلف از طریق شهرداری پیگیری می‌شود.

۲. مزاحمت برای کسب‌وکارهای مجاز

گاهی دستفروش در مقابل مغازه یا در ورودی مجتمع تجاری مستقر می‌شود و مانع دید یا ورود مشتریان می‌گردد. در این حالت، صاحب کسب‌وکار می‌تواند از طریق واحد حقوقی شهرداری منطقه یا دادسرا شکایت کند.

۳. آلودگی صوتی، زباله و بی‌نظمی شهری

استفاده از بلندگو برای تبلیغ کالا، ایجاد ازدحام، یا رها کردن زباله پس از جمع‌آوری بساط، مصداق بی‌نظمی و آلودگی شهری است که طبق آیین‌نامه‌های شهرداری، قابل پیگیری است.

۴. تهدید بهداشت عمومی

اگر دستفروش بدون مجوز بهداشتی اقدام به فروش مواد خوراکی یا مواد فاسدشدنی کند، این موضوع طبق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی «تهدید علیه بهداشت عمومی» تلقی شده و در صلاحیت دادسرای بهداشت یا دادسرای عمومی است.

۵. درگیری یا تعرض فیزیکی

در صورت بروز درگیری میان دستفروش و مأموران یا شهروندان، علاوه بر تخلف شهری، موضوع می‌تواند جنبه کیفری (ضرب و جرح یا توهین) پیدا کند و در دادسرا مورد بررسی قرار گیرد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

مراحل شکایت از دستفروش

شکایت از دستفروش باید به‌صورت قانونی، از مسیر شهرداری یا مراجع قضایی انجام شود. در ادامه مراحل دقیق آن را می‌خوانید:

مرحله اول: گزارش به شهرداری منطقه

ساده‌ترین و سریع‌ترین راه برای طرح شکایت، تماس با سامانه ۱۳۷ شهرداری است. شهروند می‌تواند:

• موقعیت دقیق دستفروش (خیابان، کوچه، نزدیک‌ترین نشانه) را اعلام کند.
• نوع تخلف را مشخص کند (سد معبر، مزاحمت، فروش مواد خوراکی و...).
• در صورت تمایل، عکس یا فیلم مستند ارائه دهد.

پس از ثبت گزارش، شهرداری پرونده‌ای تشکیل داده و مأموران سد معبر را برای بررسی به محل اعزام می‌کند.

مرحله دوم: حضور مأموران سد معبر

مأموران سد معبر پس از بررسی، معمولاً یکی از اقدامات زیر را انجام می‌دهند:

• تذکر و اخطار شفاهی یا کتبی برای جمع‌آوری بساط
• توقیف وسایل و اموال در صورت امتناع از تبعیت
• ارجاع موضوع به کمیسیون یا واحد حقوقی شهرداری در صورت تکرار تخلف

در این مرحله، دستفروش نیز حق دارد از مأموران بخواهد هویت خود را اعلام کنند و اگر با رفتار خشونت‌آمیز روبه‌رو شد، می‌تواند از خود مأمور یا شهرداری شکایت کند.

مرحله سوم: ارجاع پرونده به مراجع قضایی

در مواردی که دستفروش در برابر جمع‌آوری مقاومت کند یا خسارتی به اموال عمومی یا خصوصی وارد نماید، پرونده از طریق شهرداری به دادسرای ناحیه مربوطه ارسال می‌شود.

در این حالت، شاکی (شهروند یا شهرداری) می‌تواند با ارائه‌ی شکواییه رسمی درخواست پیگیری قضایی کند.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نمونه‌ی خلاصه شکواییه:

«اینجانب... مالک مغازه واقع در خیابان... هستم. شخصی با نام یا مشخصات نامعلوم در مقابل مغازه بنده بساط پهن کرده و مانع عبور و ورود مشتریان می‌گردد. با وجود تذکرات مکرر و مراجعه به شهرداری، نامبرده همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. لذا تقاضای رسیدگی و جلوگیری از ادامه‌ی تخلف را دارم.»

مجازات قانونی سد معبر و تخلف دستفروشی

تبصره ۱ ماده ۵۵ قانون شهرداری

بر اساس این تبصره، اشغال پیاده‌رو یا معابر عمومی ممنوع است و شهرداری موظف است نسبت به رفع سد معبر و جمع‌آوری اشیای مزاحم اقدام کند.

نحوه‌ی مجازات

در بیشتر موارد، مجازات تخلف دستفروشی شامل:

• جمع‌آوری و توقیف وسایل دستفروش،
• انتقال اموال به انبار شهرداری،
• و گاهی جریمه نقدی جزئی است.

دستفروشی معمولاً منجر به حبس یا مجازات سنگین نمی‌شود مگر در صورتی که جرم دیگری مانند ضرب و جرح، فحاشی یا تهدید بهداشت عمومی نیز رخ داده باشد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی

اگر فروش مواد خوراکی بدون مجوز موجب تهدید بهداشت عمومی شود، طبق ماده ۶۸۸:

«هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود جرم است و مرتکب به مجازات حبس تا یک سال محکوم می‌گردد.»

حقوق دستفروشان در برابر برخورد قانونی

همان‌طور که شهروندان حق دارند از سد معبر و مزاحمت جلوگیری کنند، دستفروشان نیز حقوقی دارند که باید محترم شمرده شود.

۱. حق برخورد محترمانه

طبق دستورالعمل‌های شهرداری، مأموران سد معبر موظف‌اند با رفتار انسانی و بدون توهین یا خشونت با دستفروشان برخورد کنند. در صورت تخلف، دستفروش می‌تواند به حراست شهرداری یا مراجع قضایی شکایت کند.

۲. حق دریافت مجوز یا ساماندهی

شهرداری‌ها مکلف‌اند در صورت امکان، زمینه‌ی فعالیت قانونی دستفروشان را فراهم کنند. ایجاد بازارچه‌های محلی، غرفه‌های موقت یا طرح ساماندهی دستفروشان از راهکارهای قانونی برای حمایت از معیشت آنان است.

۳. حق شکایت از مأموران متخلف

اگر مأمور شهرداری در زمان جمع‌آوری با خشونت، تخریب یا ضبط غیرقانونی اموال مواجه شود، دستفروش می‌تواند از طریق دادسرای کارکنان دولت یا دیوان عدالت اداری علیه مأمور یا شهرداری طرح شکایت کند.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نکات مهم قبل از شکایت

پیش از آن‌که به شکایت رسمی متوسل شوید، بهتر است چند نکته مهم را در نظر بگیرید:

1. گفتگو و تذکر محترمانه: بسیاری از مشکلات با گفتگوی مستقیم و محترمانه قابل حل است.
2. درک شرایط معیشتی دستفروشان: در نظر بگیرید که بسیاری از آن‌ها ناچار به این کار هستند.
3. اطمینان از وقوع تخلف: اگر فعالیت دستفروش در معبر عمومی نیست (مثلاً در گوشه‌ای از پارک یا بازارچه موقت است)، ممکن است شکایت نتیجه ندهد.
4. مشورت با وکیل یا مشاوره حقوقی آنلاین: برای بررسی دقیق موضوع، می‌توانید از طریق مشاوره حقوقی مشاورتل با وکیل متخصص در حوزه‌ی شهرداری مشورت کنید تا مسیر قانونی، مدارک لازم و نحوه‌ی تنظیم شکایت برایتان مشخص شود.
   

   برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

   ثبت درخواست مشاوره

جمع‌بندی

دستفروشی پدیده‌ای اجتماعی است که ریشه در مشکلات اقتصادی و بیکاری دارد، اما از دید قانون، فعالیت در معابر عمومی بدون مجوز، نوعی تخلف شهری و سد معبر محسوب می‌شود. اگر فعالیت دستفروشی موجب مزاحمت، انسداد معبر یا تهدید بهداشت عمومی شود، شهروندان می‌توانند از مسیر قانونی و از طریق شهرداری یا مراجع قضایی شکایت خود را ثبت کنند. در مقابل، دستفروشان نیز از حقوقی برخوردارند و باید با احترام و رعایت کرامت انسانی با آنان رفتار شود. هدف قانون، حفظ نظم و انضباط شهری است، نه حذف قشر ضعیف جامعه. در نهایت، پیشنهاد می‌شود پیش از هر اقدام، از طریق مشاوره حقوقی آنلاین مشاورتل با وکلای متخصص گفت‌وگو کنید تا بتوانید بهترین تصمیم را در چهارچوب قانون و اخلاق بگیرید.