تعیین دستمزد برای قیم چگونه است؟

نظام حقوقی ایران برای حمایت از محجورین همچون صغار، سفها و مجانین نهاد «قیمومت» را پیش‌بینی کرده است. قیم فردی است که به حکم دادگاه مسئولیت اداره امور مالی و شخصی محجور را بر عهده می‌گیرد. یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه امور حسبی، «تعیین دستمزد قیم» یا همان «حق‌الزحمه قیم» است. بسیاری از افراد نمی‌دانند آیا قیم حق دریافت دستمزد دارد، نحوه تعیین آن چگونه است و دادگاه بر چه مبنایی میزان آن را مشخص می‌کند. در این مقاله تمام ابعاد قانونی و عملی این موضوع بررسی می‌شود تا راهنمای کاملی برای خانواده‌ها و قیم‌ها باشد.

فهرست مطالب

• دستمزد قیم چیست و چگونه تعیین می‌شود؟
• آیا قیم برای رسیدگی به امور محجور حق‌الزحمه می‌گیرد؟
• مبنای قانونی تعیین دستمزد قیم طبق قانون امور حسبی
• چه کسی میزان حق‌الزحمه قیم را تعیین می‌کند؟
• معیارهای تعیین دستمزد قیم از نظر دادگاه
• وظایف قیم و ارتباط آن با میزان حق‌الزحمه
• آیا قیم می‌تواند بدون اجازه دادستان اموال محجور را برداشت کند؟
• منابع پرداخت دستمزد قیم
• تفاوت میان دستمزد قیم و هزینه‌های اداره اموال
• نحوه درخواست تعیین دستمزد قیم
• مدارک لازم برای تعیین یا افزایش حق‌الزحمه
• مواردی که دادگاه با پرداخت دستمزد مخالفت می‌کند
• آیا امکان شکایت از قیم به دلیل دریافت حق‌الزحمه وجود دارد؟
• نقش دادسرا و دادگاه خانواده در نظارت بر حق‌الزحمه قیم
• نکات مهم برای قیم‌ها پیش از درخواست دستمزد
• نتیجه‌گیری

دستمزد قیم چیست و چگونه تعیین می‌شود؟

دستمزد قیم مبلغی است که دادگاه به‌عنوان حق‌الزحمه برای اداره امور شخصی و مالی محجور به قیم پرداخت می‌کند. این مبلغ نه‌تنها نوعی جبران زحمت قیم است، بلکه برای جلوگیری از سوءاستفاده نیز تحت نظارت دقیق دادستان تعیین می‌شود.
مطابق قانون امور حسبی، تعیین میزان حق‌الزحمه در صلاحیت دادگاه است و بدون حکم دادگاه، قیم هیچ‌گونه حقی برای برداشت از اموال محجور ندارد.

آیا قیم برای رسیدگی به امور محجور حق‌الزحمه می‌گیرد؟

بله. قانون امور حسبی در مواد متعدد، دریافت حق‌الزحمه توسط قیم را مجاز دانسته است. با این حال، قیم حق ندارد به‌صورت خودسرانه از اموال مولی‌علیه برداشت کند. صرفاً زمانی حق‌الزحمه پرداخت می‌شود که:

• میزان دستمزد توسط دادگاه تعیین شده باشد،
• منابع پرداخت مشخص باشد،
• تحت نظارت واحد سرپرستی دادسرا انجام گیرد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

مبنای قانونی تعیین دستمزد قیم طبق قانون امور حسبی

مبنای تعیین حق‌الزحمه قیم مواد قانونی زیر است:

• مواد 1235 تا 1243 قانون مدنی: وظایف و اختیارات قیم را مشخص می‌کند.
• مواد 82 تا 101 قانون امور حسبی: نحوه نظارت دادستان، تنظیم حساب سالیانه و تعیین دستمزد را بیان می‌کند.
  بر اساس این قوانین، دادگاه با توجه به حجم کار قیم، مسئولیت‌ها، ارزش دارایی‌های محجور و گزارش‌های حسابرسی، میزان حق‌الزحمه را تعیین می‌کند.
  

  برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

  ثبت درخواست مشاوره

چه کسی میزان حق‌الزحمه قیم را تعیین می‌کند؟

تنها مرجع تعیین‌کننده دستمزد قیم، دادگاه خانواده است.
این تعیین، معمولاً با نظر:

• قاضی ناظر امور حسبی،
• دادستان یا نماینده او در واحد سرپرستی،
• گزارش کارشناس رسمی (در موارد خاص)،
  انجام می‌شود.

قیم نمی‌تواند شخصاً برای خود دستمزد تعیین کند و هیچ توافق خصوصی نیز معتبر نیست مگر به تأیید دادگاه برسد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

معیارهای تعیین دستمزد قیم از نظر دادگاه

دادگاه در تعیین میزان حق‌الزحمه معیارهای متعددی را بررسی می‌کند، از جمله:

معیارهای اصلی:

• ارزش اموال محجور
• میزان کارکرد قیم (مالی، شخصی یا هر دو)
• وضعیت جسمی و روحی محجور
• تعداد جلسات و پیگیری‌های اداری
• نیاز محجور به مراقبت دائم
• گزارش عملکرد سالیانه قیم

معیارهای تکمیلی:

• سابقه سوءاستفاده یا تخلف قیم (کاهش یا حذف دستمزد)
• میزان همکاری با دادسرا
• پیچیدگی وضعیت مالی محجور

این معیارها باعث می‌شود میزان حق‌الزحمه در هر پرونده متفاوت باشد.

وظایف قیم و ارتباط آن با میزان حق‌الزحمه

قیم موظف است:

• نگهداری، مدیریت و اداره اموال محجور
• تهیه گزارش سالانه از دخل‌و‌خرج
• مراقبت از سلامتی و نیازهای شخصی محجور
• انجام امورات بانکی، بیمه، درمانی و آموزشی

هرچه میزان وظایف سنگین‌تر باشد، میزان حق‌الزحمه نیز افزایش می‌یابد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

آیا قیم می‌تواند بدون اجازه دادستان اموال محجور را برداشت کند؟

خیر.
برداشت از اموال مولی‌علیه بدون اجازه دادگاه جرم محسوب می‌شود و می‌تواند موجب:

• عزل قیم،
• الزام به جبران خسارت،
• حتی تعقیب کیفری
  شود.
  

  برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

  ثبت درخواست مشاوره

منابع پرداخت دستمزد قیم

حق‌الزحمه قیم معمولاً از یکی از منابع زیر پرداخت می‌شود:

• درآمد اموال محجور (اجاره‌بها، سود بانکی و…)
• خودِ اموال محجور (در موارد خاص و با اجازه دادگاه)
• صندوق دادگستری (در موارد نادر و قیمومت‌های حمایتی)

دادگاه تلاش می‌کند به‌گونه‌ای دستمزد تعیین کند که موجب کاهش غیرمعقول سرمایه محجور نشود.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

تفاوت میان دستمزد قیم و هزینه‌های اداره اموال

باید میان دو مفهوم مهم تمایز گذاشت:

۱. حق‌الزحمه قیم

مبلغی برای جبران زحمت اجرا و مدیریت امور محجور.

۲. هزینه‌های اداره اموال

هزینه‌هایی مانند:

• پرداخت قبوض
• مالیات
• تعمیرات ضروری
• هزینه‌های پزشکی محجور

این هزینه‌ها به قیم پرداخت نمی‌شود، بلکه از اموال محجور خرج می‌شود.
حق‌الزحمه یک مبلغ جداگانه و به‌صورت سالانه یا دوره‌ای پرداخت می‌شود.

نحوه درخواست تعیین دستمزد قیم

درخواست تعیین یا افزایش دستمزد قیم از طریق دادگاه خانواده محل سکونت محجور انجام می‌شود.
قیم باید:

• دادخواست تنظیم کند،
• مدارک لازم را پیوست کند،
• مستندات دخل‌و‌خرج را ارائه دهد.

در نهایت دادگاه پس از بررسی گزارش واحد سرپرستی، حکم به تعیین دستمزد صادر می‌کند.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

مدارک لازم برای تعیین یا افزایش حق‌الزحمه

• تصویر حکم قیمومت
• تنظیم حساب سالانه
• فهرست هزینه‌های انجام‌شده
• گزارش عملکرد
• مدارک درمانی، مالی یا اداری محجور (در صورت نیاز)
• درخواست رسمی تعیین دستمزد
  

  برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

  ثبت درخواست مشاوره

مواردی که دادگاه با پرداخت دستمزد مخالفت می‌کند

موارد زیر باعث رد درخواست یا کاهش دستمزد می‌شود:

• سوءاستفاده از اموال محجور
• عدم ارائه گزارش سالانه
• عدم همکاری با دادستان
• شکایت خانواده محجور
• مشخص بودن عدم نیاز محجور به رسیدگی مداوم

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

آیا امکان شکایت از قیم به دلیل دریافت حق‌الزحمه وجود دارد؟

بله.
هر شخصی که ذی‌نفع باشد—مانند مادر، پدر، ولی خاص، خواهر یا برادر محجور—می‌تواند در موارد زیر شکایت کند:

• دریافت حق‌الزحمه بیش از حد
• برداشت بدون اجازه
• تضییع حقوق محجور

دادسرا پس از رسیدگی می‌تواند دستمزد را کاهش دهد یا دستور عزل قیم بدهد.

نقش دادسرا و دادگاه خانواده در نظارت بر حق‌الزحمه قیم

نظارت بر قیم سلسله‌مراتبی و بسیار دقیق است:

• دادسرا مسئول نظارت مستقیم و بررسی عملکرد سالانه است.
• دادگاه مسئول صدور حکم دستمزد و عزل یا نصب قیم است.
• کارشناس رسمی نیز در موارد مهم به تشخیص میزان مناسب کمک می‌کند.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نکات مهم برای قیم‌ها پیش از درخواست دستمزد

• تمام هزینه‌ها را با فاکتور ثبت کنید.
• گزارش سالانه را کامل و دقیق ارائه دهید.
• هیچ برداشت بدون اجازه انجام ندهید.
• در صورت تغییر شرایط محجور، حق افزایش دستمزد دارید.
• ارتباط دائمی با واحد سرپرستی داشته باشید.

اعتراض به دستمزد تعیین‌شده

قیم یا خانواده مولی‌علیه می‌توانند نسبت به میزان تعیین‌شده اعتراض کنند.

تعیین دستمزد برای قیم موقت

حق‌الزحمه قیم موقت معمولاً کمتر است؛ زیرا دوره خدمت کوتاه‌تر است.

دستمزد قیم اموال در برابر قیم شخص

قیم اموال معمولاً حق‌الزحمه بیشتری دارد چون مسئولیت مالی سنگین‌تری بر عهده دارد.

وظایف فوق‌العاده و افزایش حق‌الزحمه

در صورت نیاز به مدیریت اموال پیچیده یا مراقبت ویژه، امکان افزایش دستمزد وجود دارد.

امکان پرداخت دستمزد به والدین

پدر و مادر نیز اگر قیم باشند می‌توانند دستمزد بگیرند، مگر اینکه دادگاه صلاح نداند.

تفاوت حق‌الزحمه و اجرت‌المثل

حق‌الزحمه برای اداره اموال است؛ اجرت‌المثل برای خدمات خاص.

سقف دستمزد

دادگاه معمولاً میزان دستمزد را از درصد مشخصی از درآمد اموال تعیین می‌کند.

نتیجه‌گیری

تعیین دستمزد قیم در نظام حقوقی ایران بر اساس قانون امور حسبی و تحت نظارت دقیق دادستان و دادگاه انجام می‌شود. این حق‌الزحمه برای جبران زحمات قیم در اداره امور مالی و شخصی محجور است و بدون حکم دادگاه هیچ برداشت یا دریافت وجهی قانونی نیست. آگاهی از قوانین دستمزد قیم می‌تواند از اختلافات خانوادگی، سوءتفاهم‌ها و مشکلات قضایی جلوگیری کند. در نهایت توصیه می‌شود قیم‌ها و خانواده محجورین پیش از هر اقدام، از مشاوره حقوقی متخصص استفاده کنند تا فرایند قانونی به‌درستی انجام شود.