طلاق خلع و طلاق مبارات؛ راهنمای کامل حقوقی برای زنان و زوج‌ها

در نظام حقوقی ایران، طلاق‌هایی که مبتنی بر کراهت یکی یا هر دو طرف باشند، جایگاه ویژه‌ای دارند. این نوع طلاق‌ها که به «خلع» و «مبارات» مشهورند، برای بسیاری از زنان و زوج‌ها اهمیت ویژه دارند، زیرا مسیر قانونی و شرایط مالی خاصی دارند. در طلاق خلع، زن برای جدایی رضایت خود را با بذل مال یا بخشی از حقوق مالی‌اش اعلام می‌کند، در حالی که در طلاق مبارات، کراهت هر دو طرف وجود دارد و بذل معمولاً محدودتر است.

در این مقاله، به زبان ساده و با جزئیات حقوقی و مواد قانونی، مراحل، تفاوت‌ها و نکات کاربردی هر دو نوع طلاق را بررسی می‌کنیم تا افراد بتوانند با آگاهی کامل اقدام کنند و مشاوره حقوقی نقش مهمی در حفاظت از حقوق آنان دارد.

فهرست مطالب

• طلاق خلع چیست؟
• تعریف قانونی و ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی
• طلاق مبارات چیست؟
• ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی
• تفاوت‌های مهم طلاق خلع و مبارات
• مراحل انجام طلاق خلع یا مبارات در دادگاه
• نکات بسیار مهم قانونی و کاربردی
• اشتباهات رایج در این نوع طلاق‌ها
• جمع‌بندی

طلاق خلع چیست؟

طلاق خلع زمانی اتفاق می‌افتد که زن به دلیل کراهت شدید از شوهر، بخواهد از او جدا شود و در ازای این جدایی، بخشی از مال خود را به شوهر ببخشد.

تعریف قانونی و ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی

مطابق ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی: «زن می‌تواند با بذل تمام یا بخشی از مهریه یا سایر حقوق مالی خود، درخواست طلاق کند و این طلاق به درخواست او انجام می‌شود.»
این ماده به روشنی نشان می‌دهد که بذل مال، شرط قانونی طلاق خلع است و زن باید برای جدایی بخشی از حقوق مالی خود را واگذار کند.

ویژگی‌های اصلی

• زن باید بالغ، عاقل و رشید باشد.
• کراهت شدید زن برای ادامه زندگی مشترک لازم است، ولی نیاز به اثبات در دادگاه ندارد.
• بذل مال معمولاً شامل مهریه یا اموال دیگر زن می‌شود.
• مرد الزامی به قبول بذل ندارد، رضایت او ضروری است.
• طلاق خلع، بائن است؛ مگر زن در عده رجوع کند که در این صورت تبدیل به طلاق رجعی می‌شود.

مثال کاربردی

زنی که در زندگی با اختلافات شدید مواجه شده و ادامه زندگی برای او غیرقابل تحمل است، می‌تواند با بخشیدن بخشی از مهریه خود، درخواست طلاق کند. اگر مرد قبول کند و صیغه جاری شود، طلاق خلع محقق می‌شود.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

طلاق مبارات چیست؟

در طلاق مبارات، هر دو طرف از زندگی مشترک ناراضی هستند و کراهت دوطرفه وجود دارد. زن با بذل مالی، جدایی را درخواست می‌کند و مرد نیز رضایت دارد.

ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی

قانون می‌گوید: «در طلاق مبارات، زن با بذل مالی که بیشتر از مهریه نمی‌تواند باشد، می‌تواند درخواست طلاق کند و طلاق بائن محسوب می‌شود.»
تفاوت مهم با خلع این است که کراهت مرد هم وجود دارد و بذل معمولاً محدود به مهریه است.

ویژگی‌ها

• کراهت دو طرفه است.
• بذل زن معمولاً بیشتر از مهریه نمی‌تواند باشد.
• طلاق مبارات بائن است و امکان رجوع زن به بذل وجود ندارد.
• روند طلاق معمولاً سریع‌تر از طلاق‌های دیگر است، زیرا توافق دوطرفه وجود دارد.

مثال کاربردی

زوجینی که با اختلافات فراوان به توافق رسیده‌اند، زن با بذل مهریه جزئی می‌تواند طلاق را درخواست کند و مرد نیز با آن موافقت می‌کند. صیغه طلاق پس از صدور گواهی عدم امکان سازش جاری می‌شود و امکان رجوع زن وجود ندارد.

تفاوت‌های مهم طلاق خلع و مبارات

تفاوت اصلی در میزان کراهت، مقدار مالی که زن می‌دهد، بحث رجوع زن و مرد و نوع بائن یا رجعی شدن طلاق است. در خلع، کراهت زن شدید است و بذل می‌تواند شامل تمام مهریه یا بخشی از مال باشد، و در صورت رجوع زن در عده، طلاق تبدیل به رجعی می‌شود. در مبارات، کراهت دوطرفه است، بذل محدود به مهریه است و طلاق همیشه بائن است.

مراحل انجام طلاق خلع یا مبارات در دادگاه

ابتدا زن دادخواست طلاق خلع یا مبارات را در دادگاه خانواده ثبت می‌کند. سپس دادگاه جلسه مشاوره و سازش برگزار می‌کند و در صورت عدم امکان سازش، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌شود. پس از آن، صیغه طلاق با حضور زن و مرد جاری می‌شود. در طول این مسیر، رعایت دقیق مراحل قانونی و ارائه مدارک لازم اهمیت زیادی دارد.

نکات بسیار مهم قانونی و کاربردی

• اگر زن فقط از مهریه بگذرد، طلاق خودبه‌خود خلع نیست؛ رضایت مرد نیز لازم است.
• هیچ کس نمی‌تواند زن را مجبور به بخشش مهریه کند.
• دادگاه ممکن است بذل مال را بررسی کند و مقدار آن را قانونی تشخیص دهد.
• طلاق خلع و مبارات معمولاً سریع‌تر انجام می‌شوند، زیرا توافق مالی و کراهت وجود دارد و مسیر قانونی مشخص است.

اشتباهات رایج در این نوع طلاق‌ها

• بخشیدن کل مهریه بدون مشورت و بررسی قانونی
• ندانستن اثر رجوع زن در طلاق خلع
• تصور اینکه در طلاق مبارات امکان رجوع وجود دارد
• ندانستن اینکه بدون رضایت مرد، طلاق خلع محقق نمی‌شود

جمع‌بندی

طلاق خلع و طلاق مبارات، ابزار قانونی مهم برای جدایی مبتنی بر کراهت است و به زن و زوج این امکان را می‌دهد که با شرایط مالی توافقی، جدا شوند. رعایت قوانین، ارائه مدارک صحیح و اطلاع از اثر بذل مالی، نقش تعیین‌کننده‌ای در نتیجه طلاق دارد. بهره‌گیری از مشاوره حقوقی می‌تواند از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کند و حقوق هر دو طرف را حفظ نماید.