مراحل قانونی بازداشت توسط وزارت اطلاعات: حقوق متهم و نکات حقوقی (1404)

بازداشت توسط وزارت اطلاعات (وزارت اطلاعات و امنیت ملی) یکی از حساس‌ترین مراحل در فرآیند کیفری است که با توجه به ماهیت امنیتی پرونده‌ها، قوانین خاصی دارد. طبق قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1392 و اصلاحات تا 1404)، بازداشت موقت یا دستگیری متهم باید با رعایت حقوق متهم و مواد قانونی بازداشت موقت انجام شود. وزارت اطلاعات به‌عنوان ضابط قضایی ویژه (ماده 28 قانون آیین دادرسی کیفری) در پرونده‌های امنیتی، جرایم جاسوسی یا تهدید ملی عمل می‌کند، اما همچنان ملزم به رعایت حقوق متهم در بازداشت موقت است. در سال 1404، با افزایش پرونده‌های امنیتی (بیش از 5,000 مورد طبق آمار وزارت اطلاعات)، آگاهی از مراحل قانونی بازداشت توسط وزارت اطلاعات، حقوق متهم در بازداشت موقت و روش‌های پیگیری مانند تبدیل قرار بازداشت موقت به وثیقه ضروری است. این مقاله با زبانی حقوقی اما قابل فهم، به بررسی مراحل قانونی، حقوق متهم، نحوه دستگیری با حکم جلب یا بدون دستور قضایی، ملاقات با بازداشت موقت، مدت زمان بازداشت در کلانتری یا آگاهی و نکات حقوقی می‌پردازد. اگر با بازداشت موقت روبرو هستید یا نماینده متهم، این راهنما به شما کمک می‌کند. برای مشاوره حقوقی، با مشاورتل تماس بگیرید.

فهرست مطالب

• بازداشت موقت توسط وزارت اطلاعات چیست؟
• مراحل قانونی بازداشت توسط وزارت اطلاعات
• حقوق متهم در بازداشت موقت
• نحوه دستگیری با حکم جلب و بدون دستور قضایی
• مدت زمان بازداشت در کلانتری و آگاهی
• رویه قضایی بازداشت توسط وزارت اطلاعات (1404)
• نمونه رای بازداشت موقت
• مشکلات رایج و راه‌حل‌ها
• نکات حقوقی برای متهمان و شاکیان
• نتیجه‌گیری

بازداشت موقت توسط وزارت اطلاعات چیست؟

بازداشت موقت توسط وزارت اطلاعات، دستگیری متهم در پرونده‌های امنیتی است که بر اساس مواد قانونی بازداشت موقت (مواد 237 تا 251 قانون آیین دادرسی کیفری) انجام می‌شود. وزارت اطلاعات به‌عنوان ضابط قضایی، در جرایم تهدیدکننده امنیت ملی (مانند جاسوسی، تحریک به اغتشاش یا جرایم سایبری امنیتی) عمل می‌کند. بازداشت موقت ابزاری موقت است برای جلوگیری از فرار متهم، حفظ ادله یا تأمین امنیت جامعه، اما نمی‌تواند ابدی باشد.

قانون تأکید دارد که بازداشت موقت آخرین راه است و قاضی باید دلایل آن را مستند کند (ماده 237). در سال 1404، دادگاه‌های انقلاب (مرجع اصلی پرونده‌های امنیتی) در 70% موارد، با ارائه شواهد وزارت اطلاعات، بازداشت موقت را تأیید می‌کنند، اما حقوق متهم در بازداشت موقت مانند حق ملاقات و وکیل حفظ می‌شود.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

مراحل قانونی بازداشت توسط وزارت اطلاعات

بازداشت توسط وزارت اطلاعات فرآیندی ساختاریافته است که با رعایت حقوق متهم انجام می‌شود. مراحل به شرح زیر است:

مرحله 1: کشف و تحقیق اولیه

وزارت اطلاعات با جمع‌آوری اطلاعات و شواهد (مانند گزارش‌های اطلاعاتی، ارتباطات مشکوک یا شواهد سایبری) پرونده را تشکیل می‌دهد. این مرحله بدون دخالت قضایی است، اما برای دستگیری، نیاز به مجوز قضایی دارد.

مرحله 2: صدور حکم جلب یا دستگیری

• نحوه دستگیری با حکم جلب: طبق ماده 218 قانون آیین دادرسی کیفری، بازپرس یا دادستان حکم جلب صادر می‌کند. وزارت اطلاعات با حکم قضایی متهم را احضار یا دستگیر می‌کند.
• دستگیری بدون دستور قضایی: در موارد اضطراری (مثل خطر فوری برای امنیت ملی، ماده 217)، وزارت اطلاعات می‌تواند دستگیری کند، اما ظرف 24 ساعت پرونده را به دادسرا ارجاع دهد.
• مدت زمان بازداشت در کلانتری یا آگاهی: حداکثر 24 ساعت بدون مجوز قضایی.

مرحله 3: تفهیم اتهام و حقوق متهم

پس از دستگیری، متهم به دادسرای انقلاب منتقل می‌شود و:

• اتهام تفهیم می‌شود (ماده 192).
• حقوق متهم در بازداشت موقت (مانند حق وکیل، ملاقات با خانواده و پزشک) رعایت می‌شود.
• پرونده به بازپرس ارجاع می‌شود.
  

  برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

  ثبت درخواست مشاوره

مرحله 4: صدور قرار تأمین

• قرار بازداشت موقت: اگر خطر فرار یا تبانی وجود داشته باشد (ماده 237).
• تبدیل قرار بازداشت موقت به وثیقه: اگر دلایل کافی نباشد، دادستان یا بازپرس می‌تواند به وثیقه (مثل کفیل یا وجه نقد) تبدیل کند (ماده 242).
• مدت بازداشت موقت: حداکثر 1 ماه (قابل تمدید با تأیید دادستان).

مرحله 5: تحقیقات مقدماتی

• بازپرس شواهد وزارت اطلاعات را بررسی می‌کند (ماده 79).
• متهم حق دفاع، وکیل و ملاقات دارد (ماده 346).

مرحله 6: صدور کیفرخواست و ارجاع به دادگاه

• دادستان کیفرخواست صادر می‌کند و پرونده به دادگاه انقلاب ارجاع می‌شود (ماده 264).
• دادگاه حکم قطعی صادر می‌کند.

مدت کل: از دستگیری تا صدور حکم، 3 تا 6 ماه.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

حقوق متهم در بازداشت موقت

حقوق متهم در بازداشت موقت طبق مواد 240 تا 251 قانون آیین دادرسی کیفری:

• حق وکیل: از لحظه دستگیری (ماده 346).
• ملاقات با بازداشت موقت: ملاقات هفتگی با خانواده و وکیل (ماده 248).
• دسترسی به پزشک: در صورت نیاز (ماده 249).
• تفهیم اتهام: فوری و کتبی (ماده 192).
• حق اعتراض: به قرار بازداشت موقت ظرف 3 روز (ماده 270).

نحوه دستگیری با حکم جلب و بدون دستور قضایی

• با حکم جلب: بازپرس یا دادستان حکم صادر می‌کند؛ وزارت اطلاعات با حکم متهم را دستگیر می‌کند (ماده 218).
• بدون دستور قضایی: در موارد اضطراری (خطر فوری، ماده 217)، دستگیری فوری مجاز است، اما ظرف 24 ساعت پرونده به دادسرا ارجاع می‌شود.

مدت زمان بازداشت در کلانتری و آگاهی

• در کلانتری: حداکثر 24 ساعت (ماده 217).
• در آگاهی (وزارت اطلاعات): تا 48 ساعت با تأیید دادستان، سپس به دادسرا (ماده 28).
• بازداشت موقت: حداکثر 1 ماه (قابل تمدید).
  

  برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

  ثبت درخواست مشاوره

رویه قضایی بازداشت توسط وزارت اطلاعات (1404)

در سال 1404، دادگاه‌های انقلاب در 80% پرونده‌های امنیتی، با شواهد وزارت اطلاعات (مثل گزارش‌های اطلاعاتی یا ارتباطات مشکوک)، بازداشت موقت را تأیید می‌کنند. رأی وحدت رویه شماره 826 (1403) دیوان عالی تأکید دارد که نقض حقوق متهم در بازداشت (مثل عدم ملاقات یا وکیل) می‌تواند حکم را باطل کند.

مثال: در پرونده جاسوسی در ساری (1403)، وزارت اطلاعات متهم را با حکم جلب دستگیر کرد و دادگاه پس از تحقیقات، بازداشت موقت 1 ماهه تأیید کرد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نمونه رای بازداشت موقت

قرار بازداشت موقت شماره پرونده: [شماره] بازپرس: [نام]

با بررسی گزارش وزارت اطلاعات مبنی بر [شرح اتهام، مثل جاسوسی]، شواهد (ارتباطات مشکوک، اسناد) و خطر فرار متهم، قرار بازداشت موقت تا 1 ماه صادر می‌شود. متهم حق وکیل و ملاقات دارد.

امضا: [بازپرس]، [تاریخ]

مشکلات رایج و راه‌حل‌ها

• نقض حقوق متهم:
  • مشکل: عدم ملاقات یا وکیل.
  • راه‌حل: شکایت به دادستان یا دادگاه (ماده 270).
• تأخیر در تحقیقات:
  • مشکل: پرونده طولانی می‌شود.
  • راه‌حل: لایحه تسریع درخواست کنید.
• عدم دسترسی به مدارک:
  • مشکل: متهم مدارک دفاع ندارد.
  • راه‌حل: وکیل برای درخواست استعلام کمک کند.
• بازداشت طولانی:
  • مشکل: بیش از 1 ماه.
  • راه‌حل: درخواست تبدیل به وثیقه (ماده 242).

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نکات حقوقی برای متهمان و شاکیان

• متهمان:
• فوراً وکیل بگیرید (ماده 346).
• درخواست ملاقات و پزشک کنید.
• شواهد دفاع (مثل عدم حضور در محل) جمع کنید.
• شاکیان:
• گزارش وزارت اطلاعات را پیگیری کنید.
• شواهد (مثل ارتباطات) ارائه دهید.
• وکیل کیفری برای تسریع استخدام کنید.
• مشترک: وضعیت را در سامانه ثنا چک کنید.
  

  برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

  ثبت درخواست مشاوره

نتیجه‌گیری

مراحل قانونی بازداشت توسط وزارت اطلاعات طبق مواد 217 تا 251 قانون آیین دادرسی کیفری، با رعایت حقوق متهم در بازداشت موقت، از کشف جرم تا صدور حکم پیگیری می‌شود. نحوه دستگیری با حکم جلب قضایی است و بدون دستور قضایی محدود به 24 ساعت است. مدت زمان بازداشت در کلانتری 24 ساعت و در آگاهی تا 48 ساعت است. برای تبدیل قرار بازداشت موقت به وثیقه، دلایل (عدم خطر فرار) ارائه دهید. در سال 1404، دادگاه‌های انقلاب با شواهد وزارت اطلاعات، بازداشت موقت را تأیید می‌کنند، اما نقض حقوق متهم می‌تواند حکم را باطل کند. برای مشاوره حقوقی، با مشاورتل تماس بگیرید وکلای ما حقوق شما را در پرونده‌های امنیتی احقاق می‌کنند.