آیا بی‌حجابی یا بدحجابی جرم است؟ مجازات آن چیست؟

پوشش و رعایت حجاب در جمهوری اسلامی ایران یکی از موضوعات حقوقی و اجتماعی مهم است که همواره مورد بحث بوده است. پرسش بسیاری از افراد این است که آیا بی‌حجابی یا بدحجابی جرم محسوب می‌شود؟ و اگر پاسخ مثبت است، چه مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده؟ در این مقاله تلاش می‌شود به‌صورت دقیق، مستند و قانونی به این سؤالات پاسخ داده شود.

فهرست مطالب

• حجاب در قانون ایران؛ الزام یا توصیه؟
• بی‌حجابی و بدحجابی چه تفاوتی با هم دارند؟
• مبنای قانونی جرم‌انگاری بی‌حجابی
• پلیس امنیت اخلاقی و کشف حجاب
• کشف حجاب در خودرو؛ آیا جرم است؟
• برخورد قانونی با بدحجابی
• مجازات بی‌حجابی؛ حبس یا جریمه نقدی؟
• امکان اعتراض به جریمه یا احکام بی‌حجابی
• آیا می‌توان بی‌حجابی را جرم‌زدایی کرد؟
• نداشتن حجاب اجباری در فضای مجازی هم جرم است؟
• اگر فردی از دستور پلیس درباره حجاب تمکین نکند، چه می‌شود؟
• نقش قوه قضائیه در تعیین برخورد با بی‌حجابی
• آیا بی‌حجابی منجر به سوءپیشینه می‌شود؟
• جمع‌بندی

حجاب در قانون ایران؛ الزام یا توصیه؟

بر اساس قوانین فعلی ایران، حجاب اسلامی برای زنان در اماکن عمومی یک الزام قانونی است و نه صرفاً یک توصیه اخلاقی یا فرهنگی. این الزام، ریشه در قانون مجازات اسلامی و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد.

بی‌حجابی و بدحجابی چه تفاوتی با هم دارند؟

• بی‌حجابی به معنای ظاهر شدن زن در انظار عمومی بدون پوشش موی سر و بدن مطابق ضوابط شرعی است.
• بدحجابی به مواردی گفته می‌شود که اگرچه پوشش ظاهری وجود دارد، اما نوع لباس، فرم بدن‌نما، رنگ‌های خاص یا آرایش غلیظ، منطبق با معیارهای قانونی تعریف‌شده برای حجاب نیست.

از نظر قانون‌گذار، در بسیاری از موارد، هر دو وضعیت می‌توانند مشمول عنوان مجرمانه «کشف حجاب» باشند.

مبنای قانونی جرم‌انگاری بی‌حجابی

ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)

«هر کس علناً در انظار عمومی و معابر، تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ده روز تا دو ماه، یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد.
و چنانچه مرتکب عملی شود که نفس آن دارای کیفر نمی‌باشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید، فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ده روز تا دو ماه یا جزای نقدی از ۵۰ هزار تا پانصد هزار ریال محکوم خواهند شد.»

نکته: مبلغ جزای نقدی طبق نرخ تورم سالانه و مطابق قانون، قابل تعدیل و افزایش است.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

پلیس امنیت اخلاقی و کشف حجاب

واحد پلیس امنیت اخلاقی که زیرمجموعه نیروی انتظامی است، مسئول رسیدگی به موارد مربوط به بی‌حجابی، بدحجابی، پوشش نامتعارف و رفتارهای خلاف عفت عمومی در سطح جامعه است. این نهاد در قالب گشت ارشاد یا سامانه‌های هوشمند مانند پایش تصویری و پلاک‌خوانی خودروها نیز فعالیت دارد.

کشف حجاب در خودرو؛ آیا جرم است؟

با توجه به رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور، خودرو به‌عنوان حریم خصوصی کامل شناخته نمی‌شود. بنابراین، اگر کشف حجاب در خودرو اتفاق بیفتد و قابل مشاهده از بیرون باشد، می‌تواند مشمول عنوان مجرمانه باشد.

تبصره ماده ۶۳۸ ناظر به این وضعیت است و در رویه عملی، در این موارد خودرو توقیف شده و مالک احضار می‌گردد.

برخورد قانونی با بدحجابی

در مورد بدحجابی، هرچند قانون‌گذار تعریف دقیقی ارائه نکرده، اما در عمل بر اساس آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و سلیقه مأموران، ممکن است برخوردهایی شامل:

• تذکر شفاهی
• اخطار کتبی
• احضار به کلانتری یا پلیس امنیت
• معرفی به مرجع قضایی

صورت گیرد. در بسیاری از موارد، پس از دریافت تذکر یا تعهد کتبی، پرونده مختومه می‌شود.

مجازات بی‌حجابی؛ حبس یا جریمه نقدی؟

در عمل، در بیشتر موارد، مجازات بی‌حجابی به پرداخت جزای نقدی تبدیل می‌شود. به‌ویژه در سال‌های اخیر، قوه قضائیه تمایل دارد که پرونده‌های این‌چنینی با کمترین درگیری و تراکم در دادگاه‌ها مختومه شوند.

نرخ جدید جریمه نقدی در سال ۱۴۰۳ (براساس بخشنامه‌های اخیر):
به ازای بی‌حجابی در معابر، مبلغی بین ۳۰۰ هزار تا ۳ میلیون تومان، بسته به نوع رفتار، سابقه فرد و تکرار جرم، در نظر گرفته می‌شود.

امکان اعتراض به جریمه یا احکام بی‌حجابی

بله، فردی که به‌دلیل بی‌حجابی جریمه شده یا حکم گرفته است، حق دارد به رأی صادره از سوی مرجع قضایی اعتراض کند. این اعتراض ابتدا در دادگاه تجدیدنظر استان و سپس، در موارد خاص، در دیوان عالی کشور قابل پیگیری است.

آیا می‌توان بی‌حجابی را جرم‌زدایی کرد؟

در سال‌های اخیر، موضوع جرم‌زدایی از بی‌حجابی در فضای حقوقی و سیاسی کشور مورد بحث بوده است. برخی معتقدند برخورد کیفری با موضوعاتی مثل حجاب، نتیجه معکوس دارد و باید با ابزارهای فرهنگی یا اداری مدیریت شود. با این حال، تا زمان اصلاح قانون، بی‌حجابی همچنان یک جرم محسوب می‌شود.

نداشتن حجاب اجباری در فضای مجازی هم جرم است؟

مطابق رویه فعلی، انتشار تصاویر بدون حجاب در شبکه‌های اجتماعی نیز می‌تواند به‌عنوان کشف حجاب تلقی شود، به‌ویژه اگر صفحه کاربر عمومی باشد. در چنین مواردی، ممکن است با دستور دادستانی، احضار، فیلتر صفحه یا تشکیل پرونده صورت گیرد.

اگر فردی از دستور پلیس درباره حجاب تمکین نکند، چه می‌شود؟

امتناع از ارائه مدارک، مقاومت در برابر مأمور، توهین یا درگیری، می‌تواند خود به‌عنوان جرمی مستقل محسوب شود (مثلاً تمرد نسبت به مأمور دولت یا اخلال در نظم عمومی)، که مجازات‌های شدیدتری نیز دارد.

نقش قوه قضائیه در تعیین برخورد با بی‌حجابی

قوه قضائیه در سال‌های اخیر سیاست‌هایی در جهت کاهش ورود پرونده‌های سبک به دادگاه‌ها اتخاذ کرده و ممکن است مواردی مثل بی‌حجابی را در قالب تذکر، جریمه اداری یا ارجاع به مراکز مشاوره مدیریت کند. با این حال، هنوز در قانون، حجاب جنبه کیفری دارد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

آیا بی‌حجابی منجر به سوءپیشینه می‌شود؟

در صورت صدور حکم قطعی محکومیت (مثلاً حبس تعزیری یا شلاق)، این مورد ممکن است در گواهی سوءپیشینه ثبت شود. اما اگر مجازات فقط جزای نقدی باشد و فرد سابقه کیفری نداشته باشد، معمولاً در سوءپیشینه درج نمی‌شود.

جمع‌بندی

بر اساس قوانین موجود، بی‌حجابی در انظار عمومی جرم محسوب می‌شود و برای آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. این مجازات‌ها می‌توانند شامل حبس، شلاق یا جریمه نقدی باشند. با این حال، در عمل، سیاست کیفری کشور به‌سمت جریمه و اقدامات غیرحبسی میل دارد. بدحجابی نیز ممکن است منجر به تذکر یا برخورد قانونی شود. بهترین راهکار در مواجهه با این مسائل، آگاهی از حقوق و رویه‌های قانونی و در صورت نیاز، مشاوره با وکیل یا مشاور حقوقی است.