اختلال پوستکنی چیست؟ علائم، علت، انواع و درمان درماتیلومانیا
- 4 دقیقه
-
آیا تا به حال متوجه شده‌اید که گاهی بدون آنکه متوجه باشید پوست لب، انگشت یا سر خود را می‌کنید؟ شاید در ابتدا به نظر برسد این فقط یک «عادت عصبی» ساده است، اما در بسیاری از موارد، این رفتار نشانه‌ی نوعی اختلال روانی به نام درماتیلومانیا یا اختلال پوستکنی است. در روانشناسی بالینی، این اختلال یکی از زیرگروه‌های وسواس فکری-عملی محسوب می‌شود که در آن فرد به طور مکرر و غیرقابل‌کنترل پوست بدن خود را میکند. این رفتار معمولاً باعث زخم، عفونت، احساس شرم و پریشانی می‌شود. شناخت علمی این اختلال اهمیت زیادی دارد، زیرا بسیاری از افراد سال‌ها با آن زندگی می‌کنند بدون اینکه بدانند قابل درمان است. در چنین شرایطی، دریافت مشاوره روانشناسی تخصصی میتواند نقطه‌ی آغاز درمان و بهبود کیفیت زندگی باشد.
برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.
فهرست مطالب
- اختلال پوستکنی چیست؟
- علائم و نشانه‌های درماتیلومانیا
- علت اختلال پوستکنی (علت کندن پوست دور ناخن در بزرگسالان)
- انواع اختلال پوستکنی
- پیامدها و عوارض اختلال پوستکنی (عوارض کندن پوست لب با دندان)
- درمان اختلال پوستکنی (درمان وسواس پوستکنی)
- نقش خانواده و اطرافیان
- راهکارهای خانگی و تمرینهای کمکی
- چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کرد؟
- جمع‌بندی
اختلال پوستکنی چیست؟
اختلال پوستکنی، یا درماتیلومانیا، یک اختلال کنترل تکانه و وسواسگونه است که در آن فرد به طور مداوم پوست خود را میکند. این رفتار ممکن است شامل کندن پوست لب، صورت، بازو، سر یا اطراف ناخن‌ها باشد.
افراد مبتلا معمولاً در لحظات اضطراب، خستگی یا استرس شروع به کندن پوست می‌کنند و پس از آن احساس رهایی یا آرامش موقتی دارند، اما به‌زودی با احساس شرم، گناه یا ناراحتی مواجه می‌شوند.
این اختلال در طبقه‌بندی DSM-5 به‌عنوان یک اختلال وسواسی-اجباری مرتبط با بدن (Body-Focused Repetitive Behavior) شناخته می‌شود و نیاز به درمان روان‌شناختی دارد.
علائم و نشانه‌های درماتیلومانیا
علائم این اختلال در افراد مختلف شدت متفاوتی دارد، اما برخی نشانه‌ها تقریباً در همه مشترک است:
- کندن مکرر پوست تا حد زخم یا خون‌ریزی
- تمرکز وسواسگونه بر نقاط خاص بدن (مثل لب، صورت، سر یا اطراف ناخن‌ها)
- احساس تنش یا اضطراب پیش از کندن پوست
- احساس آرامش یا رهایی پس از انجام عمل
- احساس گناه یا شرم پس از آن
- تلاش‌های ناموفق برای کنترل یا توقف رفتار
گاهی افراد حتی متوجه رفتار خود نمی‌شوند و تنها زمانی که زخم یا التهاب در پوست ظاهر می‌شود، متوجه تکرار این عمل می‌گردند.
علت اختلال پوستکنی (علت کندن پوست دور ناخن در بزرگسالان)
علت دقیق این اختلال چندبعدی است و معمولاً ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و محیطی در بروز آن نقش دارند.
- عوامل ژنتیکی و زیستی:
تحقیقات نشان داده‌اند که زمینه‌های ژنتیکی و عملکرد سیستم عصبی در شکل‌گیری این اختلال مؤثرند. در برخی خانواده‌ها، وسواس یا اختلالات مشابه بهصورت ارثی مشاهده می‌شود. - عوامل روانی و هیجانی:
اضطراب، استرس، احساس ناکافی بودن یا سرکوب احساسات از جمله دلایل اصلی هستند. بسیاری از بیماران می‌گویند که در زمان ناراحتی یا خشم، این رفتار به آنها احساس آرامش لحظه‌ای می‌دهد. - تجربیات دوران کودکی:
فشارهای خانوادگی، طرد شدن یا کنترل بیش از حد والدین ممکن است در بزرگسالی به بروز رفتارهای وسواسی مانند پوستکنی منجر شود.
برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.
انواع اختلال پوستکنی
اختلال پوستکنی میتواند در نواحی مختلف بدن بروز پیدا کند و شدت و پیامد آن در هر فرد متفاوت است.
- اختلال کندن پوست لب: افراد ممکن است با دندان پوست لب را جدا کنند که موجب زخم و عفونت می‌شود.
- اختلال کندن پوست سر: معمولاً در زمان تمرکز یا اضطراب رخ می‌دهد و میتواند منجر به التهاب یا ریزش مو شود.
- اختلال پوستکنی انگشتان و اطراف ناخن‌ها: یکی از شایع‌ترین انواع است که گاه باعث زخم‌های مزمن در اطراف ناخن می‌شود.
- شکل‌های خفیف تا شدید: از کندن‌های گاه‌به‌گاه تا آسیب‌های عمیق پوستی که نیاز به درمان پزشکی دارند.
پیامدها و عوارض اختلال پوستکنی (عوارض کندن پوست لب با دندان)
اگرچه در ظاهر ممکن است این رفتار بی‌اهمیت به نظر برسد، اما پیامدهای آن بسیار جدی است:
- از نظر جسمی: زخم‌های مزمن، خون‌ریزی، عفونت، بدشکلی پوست و جای زخم دائمی.
- از نظر روانی: احساس شرم، اضطراب اجتماعی، افسردگی و کاهش عزت نفس.
- از نظر اجتماعی: اجتناب از حضور در جمع، پوشاندن پوست آسیب‌دیده و احساس طردشدگی.
برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.
درمان اختلال پوستکنی (درمان وسواس پوستکنی)
درمان درماتیلومانیا معمولاً چندبعدی است و بسته به شدت علائم، ترکیبی از روشهای زیر استفاده می‌شود:
۱. درمان‌های روان‌شناختی
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): کمک میکند فرد الگوهای فکری و هیجانی مرتبط با رفتار پوستکنی را شناسایی و اصلاح کند.
- رفتاردرمانی عادت‌زدایی (HRT): آموزش می‌دهد فرد هنگام احساس تمایل به کندن پوست، از رفتار جایگزین سالم استفاده کند.
- درمان پذیرش و تعهد (ACT): تمرکز بر پذیرش احساسات و کاهش قضاوت نسبت به خود.
برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.
۲. درمان دارویی
در موارد شدید، روان‌پزشک ممکن است داروهای ضداضطراب یا ضدوسواس (مانند SSRIها) تجویز کند تا چرخه وسواس کاهش یابد.
۳. تمرین‌ها و تکنیک‌های کنترل رفتار (درمان کندن پوست انگشتان دست)
- شناسایی موقعیت‌های محرک (مثل استرس یا خستگی).
- استفاده از ابزارهای جایگزین مانند توپ ضد استرس.
- مراقبت از پوست با مرطوب‌کننده‌ها و دستکش برای کاهش میل به کندن.
نقش خانواده و اطرافیان
رفتارهای انتقادی یا سرزنش‌گرانه میتواند وضعیت فرد را بدتر کند. خانواده باید یاد بگیرند که با حمایت، درک و بدون قضاوت برخورد کنند. تشویق فرد به دریافت مشاوره روانشناسی و همراهی در مسیر درمان بسیار مؤثر است.
راهکارهای خانگی و تمرینهای کمکی
- نوشتن احساسات هنگام تمایل به کندن پوست
- تمرکز بر فعالیت‌های آرام‌بخش مانند موسیقی یا یوگا
- رعایت روتین خواب و تغذیه مناسب
- محدود کردن زمان آینه‌نگری (برای افرادی که پوست صورت را می‌کنند)
چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کرد؟
اگر این رفتار باعث زخم، درد، شرم یا اختلال در عملکرد روزانه شده، زمان آن است که از مشاوره روانشناسی تخصصی کمک بگیرید. درمان زودهنگام از مزمن شدن اختلال جلوگیری میکند و فرد را به تعادل روانی بازمی‌گرداند.
برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.
جمع‌بندی
اختلال پوستکنی، برخلاف تصور عموم، تنها یک عادت نیست؛ بلکه نوعی وسواس رفتاری است که نیازمند درمان علمی و تخصصی است. شناخت علائم و علت‌ها، نخستین گام در مسیر درمان است.
با بهره‌گیری از مشاوره روانشناسی تخصصی در مشاورتل، می‌توانید یاد بگیرید چگونه چرخه‌ی وسواس را بشکنید و به آرامش ذهنی و بدنی برسید.
مشاوره روانشناسی تخصصی
| زمان | قیمت | پرداخت |
|---|---|---|
| 30 دقیقه | 198,000 تومان | دریافت مشاوره فوری |
| 60 دقیقه | 297,000 تومان | دریافت مشاوره فوری |
| 90 دقیقه | 396,000 تومان | دریافت مشاوره فوری |
- کارشناسی ارشد مشاوره
- مجرب و متخصص
- حل مشکلات رایج
سوالات متداول
اختلالی است که در آن فرد بهصورت وسواسگونه پوست بدن خود را میکند، اغلب برای کاهش اضطراب یا تنش درونی.
بله، با روشهای رواندرمانی مانند CBT و HRT و در موارد خاص، درمان دارویی، این اختلال کاملاً قابلمدیریت است.
این رفتار معمولاً پاسخ به استرس، اضطراب یا احساس نارضایتی درونی است.
برخی تمرینهای آرامسازی و کنترل رفتار میتواند کمککننده باشد، اما درمان حرفهای توسط روانشناس ضروری است.
اگر این رفتار باعث زخم، درد، احساس شرم یا اختلال در روابط اجتماعی شده، باید حتماً مشاوره تخصصی دریافت شود.
تاکنون نظری وارد نشده است. شما اولین نفر باشید که نظر می دهید.