فدیه در طلاق – قوانین و شرایط رجوع از آن چیست؟

فدیه یکی از مهم‌ترین مفاهیم حقوقی در طلاق خلع و طلاق مبارات است؛ جایی که زن برای جدایی، مالی را به شوهر می‌بخشد تا او را راضی به طلاق کند. بسیاری از زوجین هنگام تنظیم طلاق یا مشورت گرفتن برای بخشش مهریه، دقیق نمی‌دانند فدیه چه آثاری دارد و آیا بعداً می‌توان از آن برگشت یا نه. در این مقاله، با زبانی ساده اما کاملاً قانونی، همه نکات فدیه و «شرایط رجوع از فدیه» را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم چرا دریافت مشاوره حقوقی قبل از اقدام ضروری است.

فهرست مطالب

• فدیه چیست و در چه نوع طلاقی مطرح می‌شود؟
• شرایط صحت فدیه از نظر قانون
• آیا زن می‌تواند از فدیه رجوع کند؟
• شرایط قانونی رجوع
• آیا رجوع زن باعث ایجاد حق رجوع برای مرد می‌شود؟
• آثار حقوقی رجوع از فدیه
• مواردی که رجوع از فدیه پذیرفته نمی‌شود
• فدیه در عقدنامه و نحوه درج آن
• اشتباهات رایج درباره فدیه
• نتیجه‌گیری

فدیه چیست و در چه نوع طلاقی مطرح می‌شود؟

تعریف فدیه

فدیه مالی است که زن به شوهر می‌دهد تا او را برای طلاق راضی کند. این مال می‌تواند:

• تمام مهریه
• بخشی از مهریه
• مالی غیر از مهریه مثل پول نقد، ملک، سکه یا حتی اسقاط حق خاص

فدیه در طلاق خلع

در طلاق خلع، زن از مرد «کراهت» دارد و در ازای بخشیدن مالی، تقاضای طلاق می‌کند.
مثال:
زن می‌گوید «مهریه‌ام را بخشیدم تا طلاقم بدهی.»

فدیه در طلاق مبارات

در مبارات کراهت دوطرفه است و معمولاً میزان فدیه نباید بیشتر از مهریه باشد.

جایگاه قانونی

مواد ۱۱۴۶ و ۱۱۴۷ قانون مدنی به صراحت درباره طلاق خلع، مبارات و فدیه صحبت می‌کند.

شرایط صحت فدیه از نظر قانون

باید مال باشد

فدیه باید ارزش اقتصادی داشته باشد.
مثلاً:

• پول
• سکه
• ملک
• بخشش مهریه
• بخشش نفقه معوقه

باید قابل تملیک باشد

یعنی زن باید مالک آن مال باشد.
زن نمی‌تواند مالی که مال خودش نیست را فدیه کند.

باید مشخص و معلوم باشد

نمی‌توان گفت «یک مال می‌دهم» یا «یک مقدار پول».
باید تعیین شود:
مثلاً: «۵۰ سکه تمام بهار آزادی» یا «تمام مهریه».

میزان فدیه وابسته به توافق زوجین

هیچ سقف یا کف قانونی ندارد (جز در طلاق مبارات که نباید از مهریه بیشتر باشد).

نکات مهم در ثبت فدیه در دفترخانه / سامانه طلاق

• باید دقیق و بدون ابهام نوشته شود.
• نوع مال، میزان، نحوه پرداخت، زمان پرداخت مشخص باشد.
• عبارت «در مقابل بذل فدیه، زوج زن را طلاق داد» درج شود.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

آیا زن می‌تواند از فدیه رجوع کند؟

مفهوم رجوع از فدیه

رجوع یعنی زن از بخششی که کرده، برگردد.
مثال: «مهریه‌ام را بخشیده بودم اما پشیمان شدم.»

شرایط قانونی رجوع

رجوع زن تنها در شرایط زیر ممکن است:

۱) فقط در طلاق خلع امکان‌پذیر است

در طلاق مبارات زن حق رجوع ندارد.

۲) رجوع فقط تا قبل از پایان عده ممکن است

اگر عده تمام شود، دیگر نمی‌تواند فدیه را پس بگیرد.

۳) باید کراهت زن از بین رفته باشد

یعنی زن پشیمان شود و دیگر «مبغضه» نباشد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

آیا رجوع زن باعث ایجاد حق رجوع برای مرد می‌شود؟

بله.
اگر زن از فدیه رجوع کند، طلاق از بائن به رجعی تبدیل می‌شود و مرد می‌تواند در زمان عده به زن رجوع کند.

آثار حقوقی رجوع از فدیه

۱) بازگشت مالی که بخشیده شده

اگر زن رجوع کند، فدیه از بین می‌رود و باید دوباره مالکیت زن برگردد؛
اما اگر مال مصرف شده باشد، ممکن است زن فقط حق «مطالبه معادل» داشته باشد.

۲) تغییر ماهیت طلاق

طلاق خلع → با رجوع زن → تبدیل به طلاق رجعی

۳) امکان رجوع مرد

بعد از رجوع زن، چون طلاق رجعی می‌شود، مرد نیز می‌تواند به زندگی مشترک برگردد.

مثال کاربردی

زن ۵۰۰ سکه مهریه را بخشیده و طلاق خلع ثبت شده.
ده روز بعد پشیمان می‌شود و رجوع می‌کند.
در این حالت:

• زن دوباره مالک ۵۰۰ سکه است.
• طلاق رجعی می‌شود.
• مرد می‌تواند در باقی‌مانده عده به زن رجوع کند.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

مواردی که رجوع از فدیه پذیرفته نمی‌شود

۱) طلاق مبارات

به دلیل کراهت دوطرفه، رجوع زن معنا ندارد.

۲) گذشتن عده

پس از پایان عده امکان رجوع وجود ندارد.

۳) توافق کتبی بر عدم رجوع

گاهی زوجین توافق می‌کنند زن حق رجوع ندارد. اگر این توافق صحیح باشد، رجوع پذیرفته نمی‌شود.

۴) فدیه‌ای که ماهیت غیرقابل برگشت دارد

مثلاً زن «اسقاط دعوی» انجام داده باشد یا مالی را عملاً منتقل کرده و از بین رفته باشد.

فدیه در عقدنامه و نحوه درج آن

نحوه نوشتن

• درج واضح نوع فدیه
• ذکر این‌که طلاق بر اساس ماده ۱۱۴۶ یا ۱۱۴۷ انجام می‌شود
• تعیین زمان پرداخت یا تحویل فدیه

نقش دفتر طلاق

دفترخانه صحت فدیه را بررسی می‌کند و در متن طلاق درج می‌کند.

نمونه متن کوتاه از فدیه

«زوجین توافق کردند زوجه تعداد ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی از مهریه خود را به‌عنوان فدیه بذل نماید و زوج در مقابل، زوجه را به طلاق خلع مطابق ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی مطلقه نماید.»

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

اشتباهات رایج درباره فدیه

• تصور اینکه فدیه همیشه فقط مهریه است.
• تفکر اشتباه زن مبنی بر اینکه «هر وقت بخواهم می‌توانم رجوع کنم».
• نادیده گرفتن آثار رجوع بر بائن یا رجعی شدن طلاق.
• بخشش کامل مهریه بدون دریافت مشاوره.
• تصور اینکه فدیه نیاز به سند دقیق ندارد.
  

  برای دریافت مشاوره فوری، شماره موبایل خود را وارد نمایید.

  ثبت درخواست مشاوره

نتیجه‌گیری

فدیه نقشی اساسی در طلاق خلع و مبارات دارد و آثار مهمی بر مهریه، نوع طلاق و حقوق طرفین می‌گذارد. رجوع از فدیه نیز تنها در شرایط مشخص و محدود امکان‌پذیر است و در بسیاری از موارد اشتباه زن یا مرد می‌تواند باعث تغییر کامل وضعیت طلاق شود. به همین دلیل دریافت مشاوره حقوقی قبل از بخشش فدیه یا رجوع از آن، ضروری و حتی حیاتی است.