فروش مال غیر: مجازات، نحوه شکایت در سال 1404 + نمونه شکواییه

مشاوره حقوقی به شما کمک می‌کند تا با آگاهی از قوانین مربوط به جرم فروش مال غیر، حقوق خود را در برابر این جرم پیگیری کنید. فروش مال غیر، جرمی است که در آن فردی بدون اجازه مالک، مال متعلق به دیگری (منقول یا غیرمنقول) را به شخص دیگری منتقل می‌کند. این جرم در قانون ایران به‌عنوان نوعی کلاهبرداری شناخته شده و مجازات سنگینی دارد. این مقاله، با استناد به قوانین ایران در سال 1404، تعریف جرم فروش مال غیر، مجازات آن، نحوه شکایت، مراحل قانونی، مدارک لازم و نمونه شکواییه را به‌طور جامع و به زبان ساده بررسی می‌کند.

فهرست مطالب

• فروش مال غیر چیست؟
• مجازات فروش مال غیر
• نحوه شکایت از فروش مال غیر
• مهلت شکایت
• دعوای حقوقی مرتبط
• نمونه شکواییه فروش مال غیر
• نکات حقوقی کلیدی
• موانع احتمالی
• نقش وکیل در شکایت فروش مال غیر
• هزینه‌های شکایت
• پیشگیری از جرم فروش مال غیر
• کلام آخر

فروش مال غیر چیست؟

فروش مال غیر، طبق ماده 1 قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر (مصوب 1308) و ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری (مصوب 1367)، به معنای انتقال غیرقانونی مال (عین یا منفعت) متعلق به دیگری بدون مجوز قانونی و با سوءنیت است. این جرم در حکم کلاهبرداری بوده و شامل انتقال اموال منقول (مثل خودرو، طلا) یا غیرمنقول (مثل ملک، زمین) می‌شود.

ویژگی‌های جرم فروش مال غیر:

• انتقال مال بدون رضایت یا اذن مالک.
• علم و آگاهی مرتکب به مالکیت غیر (سوءنیت).
• انتقال به‌صورت کامل (عین) یا بهره‌برداری (منفعت).
• خریدار ممکن است ناآگاه باشد، اما اگر آگاه باشد، شریک جرم محسوب می‌شود.

مثال: فردی با جعل سند، خود را مالک یک آپارتمان معرفی کرده و آن را به دیگری می‌فروشد. این عمل جرم فروش مال غیر است.

مجازات فروش مال غیر

مجازات این جرم طبق ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری و اصلاحات قانون کاهش مجازات حبس تعزیری (مصوب 1399) به شرح زیر است:

1. حبس:

   • اگر ارزش مال کمتر از 14 میلیارد ریال باشد: حبس از 6 ماه تا 3.5 سال (جرم قابل گذشت).
   • اگر ارزش مال بیش از 14 میلیارد ریال باشد: حبس از 1 تا 7 سال (جرم غیرقابل گذشت).

2. جریمه نقدی:

   • معادل مالی که مرتکب از معامله به‌دست آورده است.

3. رد مال:

   • مرتکب موظف است مال را به مالک اصلی بازگرداند. اگر مال موجود نباشد، معادل ارزش آن (به نرخ زمان معامله یا روز، بسته به رأی دادگاه) پرداخت می‌شود.

4. مجازات کارمند دولت:

   • اگر مرتکب کارمند دولت باشد، به انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم می‌شود.

5. مجازات خریدار آگاه:

   • اگر خریدار از مالک نبودن فروشنده آگاه باشد، به اتهام تبانی برای تصاحب مال غیر به مجازات مشابه محکوم می‌شود.

نکته: طبق رأی وحدت رویه شماره 594 (مصوب 1373)، جرم فروش مال غیر در حکم کلاهبرداری است و مشمول مجازات‌های فوق می‌شود.

مثال: فردی خودرویی به ارزش 2 میلیارد ریال را بدون اجازه مالک می‌فروشد. او به 6 ماه تا 3.5 سال حبس، جریمه نقدی معادل 2 میلیارد و رد خودرو یا معادل آن محکوم می‌شود.

نحوه شکایت از فروش مال غیر

برای پیگیری جرم فروش مال غیر، شاکی (مالک اصلی یا خریدار ناآگاه) باید شکایت کیفری یا حقوقی تنظیم کند.

مراحل شکایت به شرح زیر است:

1. جمع‌آوری مدارک:

• مدارک مالکیت (سند رسمی، قولنامه معتبر، مبایعه‌نامه).
• مدارک هویتی (شناسنامه، کارت ملی).
• اسناد انتقال مال غیر (مثل قرارداد فروش، قولنامه جعلی).
• شواهد دیگر (مثل شهادت شهود، پیامک، رسید پرداخت).

2. تنظیم شکواییه:

• شکواییه باید شامل مشخصات شاکی، متهم، شرح جرم، دلایل و مدارک باشد.
• فرم شکواییه از دفاتر خدمات قضایی یا سامانه ثنا (sana.adliran.ir) قابل دریافت است.
• نمونه شکواییه در ادامه ارائه شده است.

3. ثبت شکایت در سامانه Thana:

• به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
• شکواییه و مدارک را بارگذاری و ثبت کنید.
• هزینه دادرسی (حدود 50 تا 200 هزار تومان، بسته به تعرفه 1404) پرداخت کنید.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

4. مراجعه به دادسرا:

• پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم (محل تنظیم سند یا انتقال مال) ارجاع می‌شود.
• شاکی باید در جلسات بازپرسی حاضر شده و مدارک را ارائه دهد.

5. پیگیری پرونده:

• از طریق سامانه ثنا وضعیت پرونده را پیگیری کنید.
• در صورت صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می‌شود.

6. درخواست تأمین خواسته (اختیاری):

• برای جلوگیری از انتقال مجدد مال، می‌توانید درخواست توقیف مال (طبق مواد 107 و 108 قانون آیین دادرسی کیفری) کنید.

مدت زمان: ثبت شکایت 1 تا 2 روز طول می‌کشد، اما رسیدگی در دادسرا و دادگاه ممکن است 6 ماه تا 2 سال زمان ببرد.

مهلت شکایت

• جرم قابل گذشت (مال کمتر از 14 میلیارد ریال): طبق ماده 106 قانون مجازات اسلامی، شاکی باید ظرف 1 سال از تاریخ اطلاع از جرم شکایت کند. در غیر این صورت، حق شکایت کیفری ساقط می‌شود.
• جرم غیرقابل گذشت (مال بیش از 14 میلیارد ریال): مهلت شکایت 10 سال از تاریخ وقوع جرم است (ماده 105 قانون مجازات اسلامی).
• وراث شاکی: در صورت فوت شاکی، وراث تا 6 ماه از تاریخ فوت فرصت شکایت دارند.

مثال: اگر مالک در سال 1403 از فروش غیرقانونی ملک خود مطلع شود و ارزش ملک 10 میلیارد ریال باشد، تا پایان 1404 فرصت شکایت دارد.

دعوای حقوقی مرتبط

علاوه بر شکایت کیفری، مالک می‌تواند دعوای حقوقی برای ابطال معامله فضولی یا مطالبه خسارت مطرح کند:

• دادخواست ابطال معامله: طبق ماده 247 قانون مدنی، معامله بدون اجازه مالک باطل است.
• مطالبه خسارت: مالک می‌تواند ضرر و زیان ناشی از جرم (مثل کاهش ارزش مال) را مطالبه کند.
• این دعاوی در دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع مال بررسی می‌شوند.

هزینه دادرسی حقوقی: 3.5% مبلغ خواسته (برای دعاوی مالی) یا 200 تا 500 هزار تومان (برای دعاوی غیرمالی).

نمونه شکواییه فروش مال غیر

بسمه‌تعالی **شکواییه** **مرجع محترم رسیدگی: دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ... شهر ...**

شاکی: [نام و نام خانوادگی]، فرزند [نام پدر]، کد ملی: [شماره کد ملی]، آدرس: [آدرس دقیق]، تلفن: [شماره تماس]
مشتکی‌عنه: [نام و نام خانوادگی متهم]، فرزند [نام پدر]، کد ملی: [شماره کد ملی در صورت اطلاع]، آدرس: [آدرس متهم در صورت اطلاع]
موضوع شکایت: جرم فروش مال غیر (انتقال مال غیر بدون مجوز قانونی)
دلایل و منضمات: سند مالکیت، کپی شناسنامه و کارت ملی، قرارداد یا قولنامه جعلی، شهادت شهود، سایر مدارک

شرح شکایت:
احتراماً، اینجانب [نام شاکی]، مالک قانونی [مشخصات مال، مثل خودرو با شماره پلاک ... یا ملک با شماره ثبتی ...]، به استحضار می‌رسانم که مشتکی‌عنه، آقای/خانم [نام متهم]، بدون اذن و رضایت اینجانب و با سوءنیت، در تاریخ [تاریخ وقوع جرم] اقدام به انتقال مال متعلق به بنده به شخص ثالث کرده است. این عمل، طبق ماده 1 قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر و ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، مصداق جرم فروش مال غیر بوده و واجد وصف کیفری است.

مدارک مالکیت (سند رسمی/قولنامه) و سایر شواهد (پیوست) تقدیم حضور می‌گردد. با توجه به احتمال انتقال مجدد مال، تقاضای صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف مال موردنظر، طبق مواد 107 و 108 قانون آیین دادرسی کیفری، دارم.

خواسته:

1. رسیدگی و تعقیب کیفری مشتکی‌عنه به اتهام فروش مال غیر.
2. صدور حکم مجازات (حبس، جریمه نقدی، رد مال) طبق قوانین مذکور.
3. توقیف مال موردنظر برای جلوگیری از تضییع حقوق شاکی.

با تقدیم احترام

[نام و امضای شاکی یا وکیل]

[تاریخ: 1404/...]

نکته: این نمونه برای راهنمایی است. برای تنظیم دقیق شکواییه، با وکیل متخصص مشورت کنید، زیرا هر پرونده شرایط خاص خود را دارد.

نکات حقوقی کلیدی

• سریع اقدام کنید: برای جرایم قابل گذشت، ظرف 1 سال از اطلاع از جرم شکایت کنید.
• مدارک مالکیت حفظ کنید: سند رسمی، قولنامه یا فاکتور خرید را نگه دارید.
• اظهارنامه بفرستید: قبل از شکایت، اظهارنامه‌ای به خریدار ارسال کنید تا مالکیت خود را اطلاع دهید (ماده 1 قانون مجازات انتقال مال غیر).
• از خرید مال مشکوک پرهیز کنید: قبل از خرید، مالکیت فروشنده را با استعلام از دفاتر اسناد رسمی یا راهنمایی و رانندگی بررسی کنید.
• وکیل بگیرید: وکیل متخصص دعاوی کیفری می‌تواند فرآیند را تسریع و شانس موفقیت را افزایش دهد.
• سامانه ثنا چک کنید: ابلاغیه‌ها و روند پرونده را مرتباً در سامانه ثنا بررسی کنید.

موانع احتمالی

• مرور زمان: عدم شکایت در مهلت قانونی، حق شکایت کیفری را ساقط می‌کند.
• عدم اثبات مالکیت: بدون سند معتبر، اثبات مالکیت دشوار است.
• نبود متهم: اگر متهم متواری باشد، شناسایی او زمان‌بر است.
• مال مشاع: در اموال مشاع، اثبات جرم پیچیده‌تر است، مگر با رأی وحدت رویه 594.
• عدم همکاری خریدار: اگر خریدار ناآگاه باشد، ممکن است در بازگرداندن مال مقاومت کند.

نقش وکیل در شکایت فروش مال غیر

• تنظیم شکواییه: شکواییه را با استناد به قوانین و مدارک تنظیم می‌کند.
• جمع‌آوری شواهد: مدارک و شهادت شهود را برای اثبات جرم آماده می‌کند.
• پیگیری پرونده: با دادسرا و دادگاه هماهنگی کرده و روند را تسریع می‌کند.
• دفاع در دادگاه: از حقوق شاکی در برابر ادعاهای متهم دفاع می‌کند.
  مثال: وکیلی با ارائه سند مالکیت و قولنامه جعلی، متهم را به 2 سال حبس و رد مال محکوم کرد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

هزینه‌های شکایت

• هزینه دادرسی کیفری: 50 تا 200 هزار تومان (بسته به تعرفه 1404).
• هزینه دادرسی حقوقی: 3.5% مبلغ خواسته (برای دعاوی مالی).
• هزینه وکالت: 5 تا 20 میلیون تومان، بسته به پیچیدگی پرونده.
• سایر هزینه‌ها: مثل استعلام سند یا کارشناسی (100 تا 500 هزار تومان).

پیشگیری از جرم فروش مال غیر

• اسناد مالکیت را در جای امن نگه دارید.
• قبل از خرید خودرو یا ملک، مالکیت فروشنده را استعلام کنید (از راهنمایی و رانندگی یا دفاتر اسناد رسمی).
• قراردادها را در دفاتر رسمی تنظیم کنید.
• از معامله با قولنامه‌های غیرمعتبر پرهیز کنید.
• در صورت اطلاع از انتقال مال خود، فوراً اظهارنامه ارسال کنید.

کلام آخر

مشاوره حقوقی به شما کمک می‌کند تا در برابر جرم فروش مال غیر، با اقدامات سریع و قانونی، حقوق خود را احیا کنید. در سال 1404، این جرم طبق ماده 1 قانون مجازات انتقال مال غیر و قانون تشدید مجازات کلاهبرداری با حبس، جریمه و رد مال مجازات می‌شود. با تنظیم شکواییه، ثبت در سامانه ثنا، و ارائه مدارک مالکیت، می‌توانید در دادسرای محل وقوع جرم شکایت کنید. برای موفقیت، مهلت قانونی را رعایت کنید، مدارک کامل ارائه دهید و با وکیل متخصص مشورت کنید. اطلاعات بیشتر را از وب‌سایت قوه قضاییه (www.eadl.ir) یا دفاتر خدمات قضایی استعلام کنید.