تغییر و اضافه نمودن شروط ضمن عقد ازدواج: راهنمای حقوقی 1404

مشاوره حقوقی به زوجین کمک می‌کند تا با آگاهی از قوانین مدنی و حمایت خانواده، شروط ضمن عقد ازدواج را به‌گونه‌ای تنظیم یا تغییر دهند که حقوق و تعهداتشان به‌طور عادلانه مشخص شود. شروط ضمن عقد، توافقاتی هستند که زوجین در زمان عقد ازدواج یا پس از آن به عقدنامه اضافه می‌کنند تا روابط مالی، حقوقی یا شخصی خود را تنظیم کنند. این شروط بر اساس ماده 1119 قانون مدنی تنظیم می‌شوند و می‌توانند شامل مواردی مانند حق طلاق، تقسیم اموال یا حضانت فرزندان باشند. این مقاله، با استناد به قوانین ایران در سال 1404، شرایط تغییر یا اضافه کردن شروط ضمن عقد، مراحل قانونی، مدارک لازم، موانع احتمالی و نکات حقوقی را به زبان ساده بررسی می‌کند.

فهرست مطالب

• شروط ضمن عقد ازدواج چیست؟
• انواع شروط رایج
• آیا می‌توان شروط ضمن عقد را تغییر یا اضافه کرد؟
• شرایط تغییر یا اضافه کردن شروط ضمن عقد
• مراحل تغییر یا اضافه کردن شروط ضمن عقد
• شروط پیشنهادی برای اضافه کردن
• موانع احتمالی
• نکات حقوقی کلیدی
• نقش وکیل در تنظیم شروط
• کلام آخر

شروط ضمن عقد ازدواج چیست؟

شروط ضمن عقد، توافقات کتبی بین زوجین هستند که در عقدنامه یا سند جداگانه‌ای به‌عنوان بخشی از قرارداد ازدواج درج می‌شوند. این شروط می‌توانند حقوق و تعهدات زوجین را در طول زندگی مشترک یا در صورت جدایی مشخص کنند. طبق ماده 1119 قانون مدنی، زوجین می‌توانند هر شرطی که مخالف مقتضای عقد (مانند حرام بودن رابطه زناشویی) یا قانون نباشد، در عقدنامه بگنجانند.

انواع شروط رایج:

• شروط چاپی عقدنامه: مانند شرط نصف دارایی (تقسیم اموال کسب‌شده در طول زندگی مشترک در صورت طلاق) یا شرط وکالت زن در طلاق در موارد خاص (مثل اعتیاد یا ترک زندگی).
• شروط توافقی: مانند حق تحصیل، اشتغال، تعیین محل زندگی، حضانت فرزندان یا شرط واگذاری مهریه.

مثال: زنی در عقدنامه شرط می‌کند که در صورت طلاق به دلیل خیانت شوهر، تمام مهریه به او تعلق گیرد و شوهر حق اعتراض نداشته باشد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

آیا می‌توان شروط ضمن عقد را تغییر یا اضافه کرد؟

بله، زوجین می‌توانند شروط ضمن عقد را در زمان عقد یا پس از آن تغییر یا اضافه کنند

مشروط به اینکه:

• هر دو طرف با تغییر یا اضافه شدن شرط موافق باشند.
• شرط جدید مخالف قانون یا مقتضای عقد نباشد.
• توافق به‌صورت کتبی و رسمی (در دفتر اسناد رسمی) ثبت شود.

زمان تنظیم شروط:

• در زمان عقد: شروط در عقدنامه درج می‌شوند.
• پس از عقد: با تنظیم سند رسمی در دفتر اسناد رسمی یا توافق‌نامه جدید.

نکته: شروط غیررسمی (دستی) در دادگاه اعتبار ندارند و ممکن است باعث اختلاف شوند.

شرایط تغییر یا اضافه کردن شروط ضمن عقد

برای تغییر یا اضافه کردن شروط، شرایط زیر باید رعایت شود:

1. رضایت طرفین:

   • هر دو طرف (زن و شوهر) باید به‌طور کامل با شرط جدید یا تغییر شرط قبلی موافق باشند.
   • توافق تحت فشار یا اکراه باطل است (ماده 211 قانون مدنی).

2. مطابقت با قانون:

   • شرط نباید مخالف قوانین شرعی یا مدنی باشد (مثلاً شرط منع ازدواج دائم باطل است).
   • شرط نباید حقوق قانونی طرفین را سلب کند (مثلاً سلب حق نفقه زن).

3. ثبت رسمی:

   • شروط جدید یا تغییر یافته باید در دفتر اسناد رسمی ثبت شوند تا در محاکم قابل استناد باشند.
   • طبق ماده 23 قانون حمایت خانواده، اسناد رسمی ازدواج و شروط آن در دادگاه معتبرند.

4. شفافیت شرط:

   • شرط باید دقیق، واضح و قابل اجرا باشد (مثلاً «حق طلاق زن در صورت ترک زندگی توسط شوهر به مدت 6 ماه»).
   • شروط مبهم ممکن است در دادگاه رد شوند.

مثال: زوجینی که پس از 5 سال ازدواج تصمیم گرفتند شرط حق اشتغال زن را به عقدنامه اضافه کنند، با توافق و ثبت در دفتر اسناد رسمی این کار را انجام دادند.

مراحل تغییر یا اضافه کردن شروط ضمن عقد

1. توافق زوجین:

   • مذاکره و توافق بر سر شرط جدید یا تغییر شرط قبلی (مثلاً افزودن حق طلاق برای زن).
   • شرط پیشنهادی را کتبی تنظیم کنید.

2. جمع‌آوری مدارک:

   • مدارک لازم:
     • کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین.
     • اصل عقدنامه ازدواج.
     • متن شرط جدید یا تغییر یافته (پیش‌نویس).
     • مدارک اثبات رضایت (در صورت نیاز، مثل شهادت شهود).

3. مراجعه به دفتر اسناد رسمی:

   • به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید و درخواست تنظیم سند رسمی برای شرط جدید یا تغییر شرط کنید.
   • دفترخانه متن شرط را بررسی می‌کند تا با قانون مغایرت نداشته باشد.

4. تنظیم و امضای سند:

   • سند رسمی با ذکر شرط جدید یا تغییر یافته تنظیم و توسط زوجین امضا می‌شود.
   • هزینه ثبت (حدود 500 هزار تا 2 میلیون تومان، بسته به تعرفه 1404) پرداخت می‌شود.

5. ثبت در سامانه:

   • سند در سامانه ثبت اسناد و املاک ثبت می‌شود و نسخه‌ای به زوجین داده می‌شود.

مدت زمان: فرآیند معمولاً 1 تا 3 روز طول می‌کشد، اما جمع‌آوری مدارک ممکن است زمان‌بر باشد.

شروط پیشنهادی برای اضافه کردن

• حق طلاق برای زن: وکالت زن در طلاق در موارد خاص (مثل اعتیاد، خیانت یا ترک زندگی).
• تقسیم اموال: شرط تقسیم اموال مشترک در صورت طلاق، فراتر از شرط نصف دارایی.
• حق تحصیل و اشتغال: تضمین حق ادامه تحصیل یا کار برای زن.
• حق تعیین محل زندگی: توافق بر انتخاب شهر یا محل سکونت توسط زن یا مشترک.
• حضانت فرزندان: شرط واگذاری حضانت به زن در صورت طلاق.
• مهریه مشروط: افزایش یا کاهش مهریه در شرایط خاص (مثلاً پس از تولد فرزند).

مثال: شرطی که زن بتواند در صورت مهاجرت شوهر به خارج، بدون نیاز به اجازه او محل زندگی را انتخاب کند.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

موانع احتمالی

• عدم رضایت یکی از طرفین: اگر یکی از زوجین موافق نباشد، شرط قابل اضافه یا تغییر نیست.
• مغایرت با قانون: شروطی مثل سلب مهریه یا نفقه زن باطل‌اند.
• عدم ثبت رسمی: شروط غیررسمی در دادگاه پذیرفته نمی‌شوند.
• ابهام در شرط: شروط مبهم یا غیرقابل اجرا ممکن است رد شوند.
• هزینه‌ها: هزینه ثبت سند ممکن است برای برخی مانع باشد.

نکات حقوقی کلیدی

• ثبت رسمی ضروری است: شروط غیررسمی اعتبار قانونی ندارند و ممکن است باعث اختلاف شوند.
• مشاوره حقوقی بگیرید: وکیل متخصص دعاوی خانواده می‌تواند شروط را با رعایت قانون تنظیم کند.
• شفافیت در نگارش: شرط باید دقیق و بدون ابهام باشد تا در دادگاه قابل استناد باشد.
• اطلاع از عواقب: زوجین باید از نتایج حقوقی شرط (مثلاً تأثیر بر طلاق یا مهریه) آگاه باشند.
• نگهداری سند: نسخه رسمی سند را در جای امن نگه دارید.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نقش وکیل در تنظیم شروط

• تنظیم شرط: وکیل شروط را با رعایت ماده 1119 قانون مدنی و قانون حمایت خانواده تنظیم می‌کند.
• بررسی قانونی: اطمینان می‌دهد که شرط با شرع و قانون مغایرت ندارد.
• حل اختلاف: در صورت اعتراض یکی از طرفین یا مشکل در اجرا، از حقوق موکل دفاع می‌کند.
  مثال: وکیلی با تنظیم شرط حق طلاق برای زن، از دعوای طولانی در دادگاه جلوگیری کرد.

کلام آخر

مشاوره حقوقی به زوجین کمک می‌کند تا با تغییر یا اضافه کردن شروط ضمن عقد، حقوق و تعهدات خود را به‌طور عادلانه تنظیم کنند. در سال 1404، شروط ضمن عقد باید با رضایت طرفین، مطابق ماده 1119 قانون مدنی، و به‌صورت رسمی در دفتر اسناد رسمی ثبت شوند. شروطی مانند حق طلاق، تقسیم اموال یا حضانت می‌توانند زندگی مشترک را شفاف‌تر کنند. برای جلوگیری از مشکلات، شروط را دقیق و با کمک وکیل تنظیم کنید. اطلاعات بیشتر را از وب‌سایت سازمان ثبت اسناد (www.ssaa.ir) یا دفاتر اسناد رسمی استعلام کنید.