رفتار افراد با اختلالات مختلف روانی در هنگام دعوا: نگاهی عمیق و انسانی به تعارض‌های عاطفی

تصور کنید در حال بحث با همسرتان هستید. ناگهان او گریه می‌کند، یا فریاد می‌زند، یا کاملاً ساکت می‌شود. شاید فکر کنید "چرا این‌قدر واکنشش عجیبه؟" اما اگر او با یک اختلال روانی زندگی می‌کند، بیماری‌اش هم در دعوا حضور دارد. رفتار افراد با اختلالات مختلف روانی در هنگام دعوا فقط "شخصیت" نیست — ترکیبی از مغز، احساسات و تجربیات گذشته است. این مقاله مثل یک دوست روان‌شناس کنار شماست و با زبانی گرم و انسانی، به شما نشان می‌دهد که در پشت هر واکنش، چه چیزی در جریان است. هدف این نیست که "توجیه" کنیم، بلکه درک کنیم  چون درک، اولین قدم برای آشتی واقعی است.

فهرست مطالب

• افسردگی: سکوت سنگین یا انفجار ناگهانی
• اضطراب: فرار، انفجار یا یخ زدن
• اختلال دوقطبی: از عشق تا خشم در ۵ دقیقه
• اسکیزوفرنی: دعوا با سایه‌ها
• وسواس فکری-عملی (OCD): دعوا با قوانین درونی
• شخصیت مرزی (BPD): از عشق تا نفرت در یک لحظه
• شخصیت نارسیستیک (NPD): دعوا برای حفظ تاج
• چرا این رفتارها رخ می‌دهند؟ نگاه علمی و انسانی
• چگونه در دعوا با این افراد رفتار کنیم؟
• نتیجه‌گیری: دعوا، فرصتی برای نزدیکی

افسردگی: سکوت سنگین یا انفجار ناگهانی

وقتی کسی افسردگی دارد، دعوا مثل فشار آوردن به یک زخم باز است. بیشتر اوقات، سکوت می‌کند. نه از روی بی‌تفاوتی، بلکه چون انرژی برای جنگیدن ندارد. انگار ذهنش می‌گوید: "هر چی بگی، من بازم بی‌ارزشم." گاهی هم بعد از ساعت‌ها تحمل، ناگهان منفجر می‌شود — نه به خاطر دعوا، بلکه به خاطر انباشت تمام روزهای تاریک.

مثلاً، شما می‌گویید "چرا ظرف‌ها رو نشستی؟" او ممکن است جواب ندهد، یا بعد از ۱۰ دقیقه بگوید: "من هیچی درست نمی‌تونم، مگه نه؟" این خودسرزنشی است، نه حمله به شما. افسردگی به او یاد داده که همیشه مقصر است.

اضطراب: فرار، انفجار یا یخ زدن

فرد مضطرب در دعوا مثل کسی است که در یک اتاق پر از دود گیر افتاده. اضطرابش فعال می‌شود و سه واکنش ممکن است:

• فرار: "باشه، هر چی تو بگی" و رفتن به اتاق دیگر.
• انفجار: فریاد زدن از ترس اینکه "اگه الان دفاع نکنم، همه چیز بدتر می‌شه."
• یخ زدن: کاملاً ساکت شدن، چون مغز در حالت "خطر" قفل کرده.

مثلاً، وقتی می‌گویید "دیر اومدی"، او ممکن است با لرزش صدا بگوید: "می‌دونی چقدر استرس داشتم؟ تو هیچ‌وقت نمی‌فهمی!" این دفاع از خود است، نه حمله به شما. اضطراب به او یاد داده که هر انتقاد، یک تهدید است.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

اختلال دوقطبی: از عشق تا خشم در ۵ دقیقه

در فاز شیدایی، دعوا مثل یک نمایش آتشین است. فرد پر از انرژی، پرحرف، و گاهی بی‌پروا می‌شود. ممکن است وسط دعوا بخندد، یا حرف‌هایی بزند که بعداً پشیمان شود. در فاز افسردگی، اما، مثل فرد افسرده عمل می‌کند  ساکت، بی‌انرژی، و پر از گناه.

مثلاً، در شیدایی ممکن است بگوید: "تو هیچ‌وقت منو درک نکردی! من بهترینم!" و در افسردگی: "حق داری، من افتضاحم." این نوسان شدید نیست که او بخواهد — بیماری‌اش است که کنترل را از دستش گرفته.

اسکیزوفرنی: دعوا با سایه‌ها

فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در دعوا به چیزهایی واکنش نشان دهد که شما نمی‌بینید. مثلاً، وقتی شما می‌گویید "چرا دروغ گفتی؟" او ممکن است جواب دهد: "اونا بهم گفتن بگم!" منظور "اونا" صداها یا توهماتی است که در ذهنش حضور دارند. گاهی هم کاملاً منطقی به نظر می‌رسد، اما ناگهان عقب‌نشینی می‌کند چون ترسیده.

این رفتار پارانوئید نیست که او انتخاب کرده — مغز او اطلاعات را متفاوت پردازش می‌کند. دعوا برای او مثل جنگیدن با دو دشمن است: شما و سایه‌های ذهنش.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

وسواس فکری-عملی (OCD): دعوا با قوانین درونی

فرد با وسواس در دعوا به جزئیات گیر می‌دهد. مثلاً، اگر بگویید "چرا ۵ بار در رو قفل کردی؟" او ممکن است ساعت‌ها توضیح دهد که "اگه ۵ بار نباشه، اتفاق بدی می‌افته." گاهی هم از دعوا اجتناب می‌کند چون می‌ترسد کنترل وسواسش را از دست بدهد.

این تکرار و اجبار نیست که او بخواهد شما را اذیت کند — مغز او در یک حلقه گیر کرده و دعوا این حلقه را فعال‌تر می‌کند.

شخصیت مرزی (BPD): از عشق تا نفرت در یک لحظه

فرد با شخصیت مرزی در دعوا احساساتش را با شدت ۱۰۰٪ تجربه می‌کند. یک لحظه شما "بهترین آدم دنیا" هستید، لحظه بعد "بدترین". این نوسان عاطفی از ترس عمیق طرد شدن می‌آید. ممکن است فریاد بزند، گریه کند، یا حتی تهدید به جدایی کند — نه چون واقعاً می‌خواهد، بلکه چون احساس می‌کند شما در حال ترکش هستید.

مثلاً، اگر بگویید "امشب خسته‌ام"، او ممکن است بگوید: "یعنی دیگه دوستم نداری؟" این واکنش شدید نیست که او بخواهد درام بسازد زخم‌های قدیمی طرد شدن فعال شده‌اند.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

شخصیت نارسیستیک (NPD): دعوا برای حفظ تاج

فرد نارسیست در دعوا به دنبال برنده شدن است، نه حل مشکل. انتقاد برای او مثل حمله به هویتش است. ممکن است شما را تحقیر کند، تقصیر را به گردن شما بیندازد، یا حتی قهر کند تا شما التماس کنید.

مثلاً، اگر بگویید "چرا به قولت عمل نکردی؟" او ممکن است بگوید: "تو همیشه دنبال بهانه‌ای که منو مقصر کنی!" این دفاع از خود کاذب است  چون در عمق، از احساس بی‌ارزشی می‌ترسد.

چرا این رفتارها رخ می‌دهند؟ نگاه علمی و انسانی

مغز افراد با اختلالات روانی متفاوت کار می‌کند.

• در افسردگی، سروتونین کم است → انرژی برای دعوا نیست.
• در اضطراب، آمیگدال بیش‌فعال است → واکنش "جنگ یا گریز".
• در دوقطبی، نوسان دوپامین و سروتونین → خلق بالا و پایین.
• در اسکیزوفرنی، دوپامین اضافی → توهم و پارانویا.
• در شخصیت مرزی، تنظیم عاطفی ضعیف → نوسان شدید.

اما پشت این علم، یک انسان است که دارد با تمام وجود تلاش می‌کند. دعوا برای او فقط یک بحث نیست  یک جنگ بقا است.

چگونه در دعوا با این افراد رفتار کنیم؟

درک کافی نیست — عمل هم لازم است:

• با افسردگی: فشار نیاورید. بگویید: "می‌دونم الان سخته. من اینجام."
• با اضطراب: آرامش بدهید. بگویید: "نفس عمیق بکش، من کنارت هستم."
• با دوقطبی: در شیدایی، مرز بگذارید. در افسردگی، همراه باشید.
• با اسکیزوفرنی: به توهمات نپیوندید، اما تأیید کنید: "می‌فهمم این صداها اذیتت می‌کنن."
• با وسواس: به جزئیات گیر ندهید. بگویید: "می‌دونم برات مهمه، ولی الان بیخیال شیم؟"
• با شخصیت مرزی: طرد نکنید. بگویید: "من هنوز اینجام، عصبانی‌ام ولی دوستت دارم."
• با نارسیست: انتقاد را نرم کنید. بگویید: "دوست دارم با هم حلش کنیم."

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

نتیجه‌گیری: دعوا، فرصتی برای نزدیکی

رفتار افراد با اختلالات مختلف روانی در هنگام دعوا مثل یک آینه است آینه‌ای که بیماری، زخم‌ها و نیازهای عمیقشان را نشان می‌دهد. دعوا پایان نیست می‌تواند شروع یک گفت‌وگوی عمیق‌تر باشد. وقتی با درک و مهربانی پاسخ دهید، نه فقط دعوا را تمام می‌کنید، بلکه یک پل به قلب او می‌سازید. اگر در این دعواها گیر کرده‌اید، مشاوره روان‌شناسی آنلاین مشاورتل می‌تواند به شما و شریکتان کمک کند تا از دعوا به آشتی واقعی برسید. امروز یک قدم بردارید. برای او، و برای عشقتان.