تفاوت چک و سفته باهم دیگه چیست؟ مقایسه کامل با مثال

مقدمه

 چک و سفته از اسناد تجاری پرکاربرد در نظام حقوقی و اقتصادی محسوب می‌شوند که هر یک دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. بسیاری از افراد بدون آگاهی از تفاوت‌های این دو سند، در معاملات خود با مشکلات حقوقی مواجه می‌شوند. در این راستا، دریافت مشاوره حقوقی از متخصصان می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند. در این مقاله، به بررسی این پرسش می‌پردازیم که فرق چک و سفته چیست و چه تفاوت‌هایی در ماهیت حقوقی، شرایط صدور، ضمانت اجرا و سایر ویژگی‌های آن‌ها وجود دارد.

فهرست مطالب

• مقدمه
• تفاوت ماهیت حقوقی چک و سفته
• مقایسه اعتبار چک و سفته در معاملات
• تفاوت شرایط صدور چک و سفته
• مقایسه ضمانت اجرای چک و سفته
• تفاوت مرور زمان در چک و سفته
• مقایسه هزینه صدور و کارمزد چک و سفته
• تفاوت در نحوه انتقال چک و سفته
• مقایسه روند پیگیری حقوقی چک و سفته
• تفاوت محل پرداخت در چک و سفته
• مقایسه کاربرد چک و سفته در معاملات تجاری
• نتیجه‌گیری

تفاوت ماهیت حقوقی چک و سفته

 یکی از مهم‌ترین نکات در پاسخ به این سؤال که فرق چک و سفته چیست، بررسی ماهیت حقوقی این دو سند است. چک وسیله‌ای برای پرداخت فوری محسوب می‌شود و ماهیت آن به‌عنوان یک دستور پرداخت به بانک شناخته می‌شود. در مقابل، سفته یک سند تعهد به پرداخت است که صادرکننده آن متعهد می‌شود در سررسید مشخص، مبلغی را به دارنده پرداخت کند.

مثال: اگر شخصی چکی در وجه فرد دیگری صادر کند، دارنده چک می‌تواند در تاریخ سررسید آن را نقد کند، اما در مورد سفته، دریافت‌کننده باید منتظر تاریخ تعیین‌شده برای پرداخت باشد. به همین دلیل، چک معمولاً در معاملات روزمره و خریدهای کوتاه‌مدت کاربرد دارد، درحالی‌که سفته بیشتر در معاملات بلندمدت و تعهدات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

مقایسه اعتبار چک و سفته در معاملات

 از نظر اعتباری، چک به دلیل ارتباط مستقیم با حساب بانکی صادرکننده، معمولاً اعتبار بیشتری نسبت به سفته دارد. بانک‌ها می‌توانند وضعیت حساب صادرکننده را بررسی کرده و در صورت نبود موجودی، چک برگشت می‌خورد. اما سفته به دلیل عدم نیاز به حساب بانکی، صرفاً متکی به اعتبار شخص صادرکننده است.

مثال: در معاملات بزرگ، معمولاً از چک استفاده می‌شود زیرا امکان استعلام موجودی حساب وجود دارد، درحالی‌که سفته بیشتر در قراردادهای تعهدی به‌کار می‌رود. همچنین، شرکت‌ها و مؤسسات مالی معمولاً چک را به دلیل قابلیت استعلام و ضمانت اجرایی قوی‌تر ترجیح می‌دهند.

تفاوت شرایط صدور چک و سفته

 یکی از تفاوت‌های اساسی این دو سند در شرایط صدور آن‌ها می‌باشد. چک باید حتماً از دسته‌چک‌های بانکی صادر شود و دارای اطلاعاتی مانند تاریخ، مبلغ، امضا و نام دارنده باشد. در مقابل، سفته نیازی به اطلاعات خاصی ندارد و می‌توان آن را از هر شعبه بانکی تهیه کرد.

مثال: برای صدور چک، شخص باید دارای حساب جاری باشد، درحالی‌که برای صدور سفته نیازی به داشتن حساب بانکی نیست. این امر باعث می‌شود که سفته در دسترس‌تر باشد، اما درعین‌حال پشتوانه آن به اعتبار شخص صادرکننده بستگی دارد.

مقایسه ضمانت اجرای چک و سفته

چک از نظر ضمانت اجرا نسبت به سفته دارای شرایط سخت‌گیرانه‌تری است. در صورت عدم پرداخت، دارنده چک می‌تواند علاوه بر اقامه دعوای حقوقی، از طریق کیفری نیز علیه صادرکننده اقدام کند. اما سفته تنها از طریق دادگاه‌های حقوقی قابل پیگیری است و ضمانت کیفری ندارد.

مثال: اگر چکی برگشت بخورد، دارنده می‌تواند از طریق اجرای ثبت، توقیف اموال صادرکننده را درخواست کند، اما در مورد سفته، این فرآیند زمان‌برتر است. همچنین، امکان مسدود کردن حساب‌های بانکی و محدود کردن فعالیت‌های اقتصادی صادرکننده چک وجود دارد، درحالی‌که برای سفته چنین ابزاری وجود ندارد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

تفاوت مرور زمان در چک و سفته

مدت زمان پیگیری قانونی چک و سفته متفاوت است. بر اساس ماده 319 قانون تجارت، مهلت طرح دعوا برای چک بسته به نوع آن (حقوقی یا کیفری) معمولاً ۶ ماه تا 5 سال است. اما برای سفته، این مدت می‌تواند تا ۵ سال پس از تاریخ سررسید باشد.

مثال: اگر دارنده چک تا ۶ ماه از تاریخ برگشت اقدام نکند، ممکن است امکان تعقیب کیفری از بین برود، اما برای سفته، دارنده  برای طرح دعوای حقوقی، فرصت بیشتری برای اقامه دعوا دارد.

مقایسه هزینه صدور و کارمزد چک و سفته

 یکی دیگر از نکاتی که در پاسخ به پرسش فرق چک و سفته چیست باید بررسی شود، هزینه صدور این اسناد است. صدور چک هزینه‌ای ندارد، اما سفته شامل مبلغی به‌عنوان مالیات و تمبر مالیاتی است که بر اساس ارزش سفته محاسبه می‌شود.

مثال: اگر فردی بخواهد سفته‌ای با مبلغ بالا صادر کند، باید هزینه بیشتری بابت مالیات و تمبر آن بپردازد، درحالی‌که چک چنین هزینه‌ای ندارد. این موضوع باعث می‌شود که در معاملات با مبالغ بالا، چک از نظر هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

تفاوت در نحوه انتقال چک و سفته

 انتقال چک و سفته از طریق ظهرنویسی انجام می‌شود، اما شرایط آن‌ها متفاوت است. چک در صورتی که در وجه حامل باشد، با امضا در پشت آن قابل انتقال است. سفته نیز با ظهرنویسی انتقال می‌یابد، اما دارنده جدید باید بتواند اثبات کند که سفته به وی منتقل شده است.

مثال: اگر چکی در وجه شخص معینی باشد، انتقال آن نیازمند ظهرنویسی و امضای دارنده است، درحالی‌که در مورد سفته، این فرآیند پیچیده‌تر است. در نتیجه، چک از نظر انتقال، دسترسی آسان‌تری را فراهم می‌کند.

مقایسه روند پیگیری حقوقی چک و سفته

 چک از نظر پیگیری حقوقی روند سریع‌تری دارد و دارنده چک می‌تواند از طریق دادگاه، اجرای ثبت یا شکایت کیفری اقدام کند. اما در مورد سفته، تنها از طریق دادگاه حقوقی می‌توان اقدام کرد.

مثال: اگر چک وصول نشود، دارنده می‌تواند بلافاصله به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت دریافت کند، اما در مورد سفته این امکان وجود ندارد. همچنین، چک‌های برگشتی در سیستم بانکی ثبت شده و ممکن است بر اعتبار مالی فرد تأثیر منفی بگذارد.

درخواست مشاوره از طریق واتساپ

تفاوت محل پرداخت در چک و سفته

چک تنها از طریق بانک قابل وصول است، اما سفته را می‌توان در محل توافق‌شده پرداخت کرد.

مثال: نقد شدن چک نیازمند ارائه آن به بانک است، اما سفته را می‌توان در مکان مورد توافق وصول کرد. اما اگر همان مبلغ در قالب سفته باشد، پرداخت آن می‌تواند در هر محلی که در متن سفته ذکر شده است، انجام شود.

مقایسه کاربرد چک و سفته در معاملات تجاری

چک و سفته هر دو در معاملات تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما نوع کاربرد آن‌ها متفاوت است. چک بیشتر در پرداخت‌های فوری و معاملات روزمره به کار می‌رود. درحالی‌که سفته به دلیل ماهیت تعهدی آن، اغلب در قراردادهای بلندمدت، ضمانت‌ها و تعهدات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مثال: یک شرکت ممکن است برای پرداخت هزینه‌های جاری خود از چک استفاده کند، اما برای تضمین اجرای قرارداد یا پرداخت اقساطی، سفته صادر نماید.

نتیجه‌گیری

 در پاسخ به این سؤال که فرق چک و سفته چیست، می‌توان گفت که چک ابزاری برای پرداخت آنی و دارای ضمانت کیفری است، درحالی‌که سفته یک سند تعهد به پرداخت است و ضمانت اجرای آن محدود به دعاوی حقوقی می‌شود. انتخاب هر یک از این اسناد بستگی به نوع معامله و میزان اطمینان طرفین دارد. آگاهی از تفاوت‌های چک و سفته می‌تواند به کاهش مشکلات حقوقی و استفاده صحیح از این اسناد در معاملات تجاری کمک کند. همچنین، توصیه می‌شود که پیش از استفاده از هر یک از این اسناد، از مشاوره حقوقی بهره ببرید تا از ریسک‌های احتمالی جلوگیری شود.